96- KURBANLIK OLARAK
MEKKE'YE GÖNDERİLEN DEVELERİ VE SIĞIRLARI NİŞANLAMAK BABI
حدّثنا
أَبُو بَكْرِ
بْنُ أَبِي
شَيْبَةَ، وَعَلِيُّ
بْنُ
مُحَمَّدٍ،
قَالاَ:
حدّثنا وَكِيعٌ
عَنْ هِشَامٍ
الدَّسْتَوَائِيِّ،
عَنْ
قَتَادَةَ،
عَنْ أَبِي
حَسَّانَ
الأعْرَجِ،
عَنْ ابْنِ
عَبَّاسٍ؛
أَنَّ النَّبِيَّ
صلى الله عليه
وسلم
أَشْعَرَ الْهَدْىَ
فِي
السَّنَامِ
الأَيْمَنِ،
وَأَمَاطَ
عَنْهُ
الدَّمَ. وَقَالَ
عَلِيُّ، فِي
حَدِيثِهِ:
بِذِي الْحُلَيْفَةِ،
وَقَلَّدَ
نَعْلَيْنِ.
İbn-i Abbâs
(r.a.)dan rivayet edildiğine göre: Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) (Veda
haccında) kurbanlık devesinin hörgücünün sağ tarafını (bıçakla) nişanladı ve
(akan) kanı temizledi.
(Râvî) Alî kendi
rivayetinde: Bu iş Zu'l-Huleyfe'de olmuş ve Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve
Sellem) devesinin boynuna kurbanlık alâmeti olarak iki papuç takmış, dedi.
AÇIKLAMA: Bu hadis Buhari'nin dışında kalan Kütüb-i Sitte sahibIeri ve Darimi
tarafından rivayet edilmiştir.
İş'ar: Arap
dilinde kal. akıtmak manasına gelir. Şer-i Şerif'te ise kurbanlık olduğunun
bilinmesi için devenin hörgücünü kan akacak biçimde yarmaktır. Kurbanlık
sığırdan olduğu takdirde onu da bu şekilde sırtından nişanlamak meşrüdur.
Alimlerin konuya ilişkin görüşlerini aşağıda beyan edeceğim.
Senam: Devenin
hörgücü demektir.
Kurbanlık deve
veya sığırı böyle nişanlamanın hikmeti; onun kurbanlık olduğunun herkesçe
bilinmesi, dokunulmaması, kaybolduğu takdirde sahibine iade edilmesi ve başka
develere ve sığırlara kanştığı zaman tanınmasıdır.
Kurbanlığın
boynuna alamet olarak papuç takmanın hikmeti ise; hem kurbanlık olduğunun
bilinmesi hem de taJu''tn papuçların Harem-i Şerif'te bir fakire verilmesidir
HADİSTEN
ÇIKARILAN HÜKÜMLER
ı. ihrama giren
kimsenin ihrama girdiği yerden kurbanlığını Mekke'ye sevketmesi, kurbanlığı
deve ise hörgücünün sağ tarafını çizip kanatması, sığır ise sırtını bu şekilde
işaretlemesi meşrudur. Nişanın hayvanın Eağ tarafına yapılması Şafii'ye göre
daha faziletlielir. Bu hadis Şafii'nin görüşünü teyid eder.
Malik'e göre
efdal olanı nişanın sol tarafa atılmasıdır.
Hanefilei'den
Ebü Yüsuf ile Muhammed'e göre nişanın sağ veya sol tarafa yapılması husüsunda
bir fark yoktur. Çünkü her iki şekil hakkında rivayetler vardır.
Kurbanlık deve
veya sığırın anlatılan şekilde nişanlanması tüm Ülimlerce meşrü sayılmıştır.
Nişanlamanın mekruhluğu hakkında Ebü Hanife'den olan rivayetin sebebi ise, onun
zamanında halkın nişanlama işinde aşırı gitmesi ve adeta hayvana eziyet
etmesidir.
Malik: Eğer
sığırın hörgücü var ise nişanlanması meşrüdur.
Aksi takdirde
meşrü değildir, demiştir.
Alimler,
küçükbaş hayvanın anlatılan şekilde nişanlanmasının meşrü olmadığı noktasında
ittifak etmişlerdir. Çünkü koyun ve keçi yaralanmaya dayanamaz ve yapılan nişan
da, yün ve kıllar altında kaldığından hikmeti gerçekleşmiş olmaz.
2. Kurbanlık
devenin boynuna alamet olarak papuç takmak meşrüdur. Bu alamet deri parçası,
yün ipliği ve benzeri şeylerden de olabilir. Sığır ve küçükbaş hayvanın boynuna
da alamet takmak Cumhüra göre müstehabtır. Ancak küçükbaş hayvanın bOinuna
papuç takmak meşrü değildir. Çünkü hayvana ağırlık yapabilir.
Hanefi alimlere
göre küçükbaş hayvanın boynuna kurbanlık ahimetini takmak sünnet değıldir.
Maliki mezhebinin meşhur kavline göre de bu mekruhtur.