DEVAM: 5- DEVE VE SIĞIR
(KURBAN OLARAK) KAÇ KİŞİ İÇİN YETER, BABI
حدّثنا
أَحْمَدُ
بْنُ عَمْرِو
بْنِ السَّرْحِ
الْمِصْرِيُّ،
أَبُو
طَاهِرٍ.
أَنْبَأَنَا
ابْنُ وَهْبٍ.
أَنْبأَنَا
يُونُسُ عَنِ
ابْنِ
شِهَابٍ،
عَنْ
عَمْرَةَ،
عَنْ
عَائِشَةَ؛ أنَّ
رَسُولَ
اللهِ صلى
الله عليه
وسلم نَحَرَ
عَنْ آلِ
مُحَمَّدٍ
صلى الله عليه
وسلم، فِي
حَجَّةِ
الْوَدَاعِ،
بَقَرَةً
وَاحِدَةً.
Aişe (r.anha)'dan
rivayet edildiğine göre: Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem), Veda
haccında Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in Âl'ı (yâni eşleri) yerine
tek bir sığır kurban etti.
AÇIKLAMA: Bu babın ilk hadisini Tirmizi, Nesai ve Ahmed de rivayet etmiştir. Bu
hadis, devenin on kişi ve sığırın yedi kişi için bayramda kurban olarak
kesilmesinin yeterli olduğuna delalet eder. Alimlerin bu konu hakkındaki
görüşlerini aşağıda beyan edeceğim.
Cabir (r.a.)'ın
hadisini imamlar, diğer sünen sahibIeri ve Müslim de rivayet etmiştir. Tirmizi
bu hadisin hasen - sahih olduğunu söylemiştir.
Bu hadis, hediy
denilen yc'mi hac veya umre münasebetiyle kesilmesi meşru kılınan kurbanın
deveden veya sığırdan olduğu zaman ortaklaşarak kesmenin caizliğine ve bir
sığır veya bir devenin yedi. kişi için yeterli olduğuna delalet eder. Aşağıda
belirteceğim gibi Udhiyye denilen bayram kurbanı hükmü de böyledir
Ebu Hureyre
(r.a.)'ın hadisini Ebu Davud da rivayet etmiştir. Bu da Cabir (r.a.)'ın
hadisindeki
hükmü ifade eder. Çünkü ResÜI-i Ekrem (s.a.v.)'e Veda haccında refÜkat eden
zevceleri sekiz idi. Bunlardan Aişe (r.anha) dışında kalanlar Temettü'a
niyetlenmişlerdi. ResÜl-i Ekrem (s.a.v.) onlar için bir sığın temettü kurbanı
olarak boğazlamıştı.
Aişe (r.anha)
'nın hadisini Ebu Davud ve Ahmed de rivayet etmiştir. Bu hadis EbÜ Hureyre
(r.a.)'ın hadisi gibidir. Aynı hükmü ifade eder.
İbn-i Abbas
(r.a.)'ın 3134 nolu hadisi ise Zevaid nevindendir.
UDHİYYE VE
HEDİY KURBANLARlNIN DEVEDEN VEYA SIĞIRDAN OLDUĞU ZAMAN KAÇ KİŞİ iÇiN YETERLi
OLDUĞU KONUSUNA DAİR GÖRÜŞLER:
1. Hanefiler'e
göre bir sığır veya bir deve yedi kişi için kurban olabilir. İster hac veya
umre münasebetiyle kesilen kurban olsun, ister bayramda kesilen kurban olsun
fark etmez. Hüküm aynidir. Yedi lÖşinin bu şekilde ortaklaşmasının sahihliği
için hepsinin kurban kesmek niyetini taşıması gereklidir. Şayet ortaklardan
biri:;i kurban niyetiyle değil de et almak niyetiyle ortak olursa, hiç
birisinin kurbanı sahih olmaz. Yukardaki hül{ümler nafile ve vacib kurbanların
hepsine şümullüdür.
2. Şafiiler ile
Hanbeliler'e göre yedi kişinin bir devede veya bir sığırda ortak olması
caizdir. Hepsinin kurban niyeti taşıması da şart değildir. Bu noktada
Hanefiler'den ayrılırlar. Yani bu iki mezhebe göre ortakların bÜzısı kurban
niyetiyle degil de et almak niyetiyle ortak olsa yine caizdir. Vacib kurban ile
nafile kurban arasında bu hususta bir fark yoktur. Süfyan-i Sevri ve Cumhürun
görüşü de budur.
Davüd-i Zahiri
ile Malikiler'in bazısı da bu görüşte olmakla beraber yukardaki hükmün nafile
kurbana mahsus olduğunu söylerler. Yani bunlara göre vacib kurbanda ortaklık
sahih değildir.
3. Malik'in
meşhur ka-Jline göre ne devede ne de sığırda ortaldık cÜ iz değildir. Nafile
olsun, vacib olsun bu hayvanlar koyun ve keçi gibi ancak bir lÜşi için kurban
olur.
Yukarda görüşlerini
beyan ettiğim alimler Hediy ile Udhiyye arasında bir fark görmezler. Yani ister
bayram münasebetiyle kesilen kurban olsun ister hac veya umte münasebetiyle
kesilen kurban olsun hüküm aynidir.
Said bin
el-Müseyyeb, İshak bin Raheveyh (Rahuyye) ve İbn-i Huzeyme'ye göre deve Udhiyye
kurbanı olduğu takdirde on dişi için yeterlidir. Bunlar İbn-i Abbas (r.a.)'ın
3131. hadisini delil gösterirler. Bazı hadis şarihleri Udhiyye konusunda bu
grubun görüşüne katılırlar.