DEVAM: 7- YEMEK YENDİĞİ
ZAMAN BESMELE ÇEKMEK BABI
حدّثنا
مُحَمَّدُ
بْنُ
الصَّبَّاحِ.
حدّثنا
سُفْيَانُ
عَنْ هِشَامِ
بْنِ
عُرْوَةَ، عَنْ
أَبِيهِ،
عَنْ عُمَرَ
ابْنِ أَبِي
سَلَمَةَ؛
قَالَ: قَالَ
لِيَ
النَّبِيُّ
صلى الله عليه
وسلم،
وَأَنَا آكُلُ
((سَمِّ
اللهَ عَزَّ
وَجَلَّ)).
Ömer bin Ebî
Seleme (r.a.)'dan; Şöyle demiştir: Ben (bir gün) yemeğe başlarken Nebi
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bana: «Allah (Azze ve Ceile)'nin ismini an,»
buyurdu.
AÇIKLAMA: Zevaid yazarı ilk hadisi Zevaid nevinden saymıştır. Halbuki Tuhte'de
belirtildiği gibi bu hadisi Tirmizi. Ebu Davud, Nesai ve Ahmed'de rivayet
etmişlerdir. Ancak notta belirtildiği gibi sened'de bir kesiklik vardır. Ebu
Davud ile Tirmizi'nin rivayetinde AbduIIah bin Ubeyd, Ümmü Külsüm aracılığıyla
Aişe (r.anha)'den rivayet etmiştir. Yani o rivayetlerin senedinde inkıta,
kesiklik yoktur.
Omer bin Ebi
Seleme (r.a.)'ın hadisi Kütüb-i Sitte sahibIerinin hepsi tarafından rivayet
edilmiştir.
Bu hadisler
yemeğe başlanacağı zaman Bismillah, demenin meşrüluğuna delalet eder. Şayet bir
kimse yemeğe başlarken besmele çekmeyi unutursa, yemek esnasında hatırına
gelince "Bismillahi evvelehü ve ahirehü" demekle emrolunmuştur. Bunun
manası "Yemeğın başında da sonunda da, yani başından sonuna kadar Allah'ın
ismini ananın." Bu cümle başka manalarda da yorumlanabilir. Böylece yemeğe
başlarken besmele çekmeyi unutan kişinin, hatırladığı zaman böylece besmele
çekmesi meşrudur.
Bismillah
demenin hükmüne gelince, Hanbeli mezhebi alimlerine göre yaciptir. Diğer ilim
ehline göre ise sünnet ve müstehabtır.
Nevevi,
el-Ezkar'da: 'En faziletli şekil; 'Bismillahirrahmanirrahim' demekle besmelenin
tamamını okumaktır. Yalnız Bismillah demek de yeterdir ve sünnet yerine gelmiş
olur, der. Fakat el-Hafız. Nevevi'nin bu sözü ile ilgili olarak: Ben yemeğe
başlarken besmelenin tamamını okumanın daha faziletli olduğuna dair özel bir
delil görmedim, der.
Nevevi: Yemeğe
başlarken besmele çekmek sünnet olduğu gibi, yemeğin sonunda Allah'a hamd etmek
de sünnettir. Keza su veya benzeri bir şey içerken de besmele çekmek
müsthabtır. Alimler demişler ki: Besmele'yi açıktan çekmek, unutabilenlere
hatırlatmak açısından müstahabtır. Bir kimse bilerek veya bilmeyerek veya başka
bir sebeble yemeğin başında besmele çekmeyi unutursa, yemek esnasında
hatırladığında "Bismilliihi evvelehii ve ahirehu" der bu müstehabtır.
Cünüb kimse ve hayızlı kadın da yemeğe başlarken besmele çekmelidir, der.
Hadisin uzunca
metni de aşağıdaki babta rivayet olunmuştur.