DEVAM: 32- (SAÇ VE
SAKALI) KINA İLE BOYAMAK BABI
حدّثنا
أَبُو بَكْرٍ.
حدّثنا
عَبْدُ اللهِ
بْنُ
إِدْرِيسَ
عَنِ
الأَجْلَحِ،
عَنْ عَبْدِ
اللهِ بْنِ
بُرَيْدَةَ،
عَنْ أَبِي
الأَسْوَدِ
الدَّيْلَمِيِّ،
عَنْ أَبِي
ذَرٍّ قَالَ:
قَالَ
رَسُولُ اللهِ
صلى الله عليه
وسلم: ((إِنَّ
أَحْسَنَ
مَاغَيَّرْتُمْ
بِهِ
الشَّيْبَ،
الْحِنَّاءُ
الْكَتَمُ)).
Ebû Zer'
(r.a.)'den rivayet edildiğine göre; Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)
şöyle buyurdu, demiştir: «Saç ve sakalın beyazlığını değiştirmek için
kullandığınız en güzel şey kına ve ketemdır.»
AÇIKLAMA: Ebu Hureyre (r.a.)'ın hadisini; Buhari, Müslim. Ebu Davud. Nesai, Ahmed
ve İbn-i Hibban da rivayet etmişlerdir.
Bu hadis ak saç
ve sakah boyamanın meşruluğundaki hikmetin Yahudi ve Hiristiyanlara muhalefet
olduğuna delalet eder. Bilindiği gibi Resul-i Ekrem (s.a.v.) Ehl-i Kitab'a
muhalefet eder bunu müslümanlara da emrederdi. Bunun içindir ki Selef-i
Salihin'den bir çok zatın ak saç ve sakallarını kına ile boyadıkları rivayet
olunmuştur.
Avnü'l-Mabüd
yazarının beyanına göre Nevevi: Bizim mezhebimiz. kadının ağaran saçlarını ve
erkeğin ak saç ve sakalını san veya kırmızı boya ile boyamasının
müstehablığıdır. Siyah boya ile boyamak ise en sıhhatli kavle göre haramdır,
demiştir.
Alimlerin bu
konudaki görüşleri aşağıda anlatılacaktır.
Ebu Zerr-i
Gifari (r.a.)'in hadisini Tirmizi, Ebu Davud. Nesai ve Ahmed de rivayet
etmişlerdir.
Bu babta geçen
bAzı kelimeleri açıklayahm:
Hıdab: Ak saç
ve sakaIm rengini bir boya ile değiştirmektir. Bazen kına ile değiştirmek
anlamında kullanıle. Sabğ da boyamaktır.
İlk hadiste
geçen bu k€'limeden türeme fiiI sakal boyama anlamında yorumlanmıştır.
Hınna, kınadır.
Ketem de Yemen'de yetişen bir bitkidir, boya işinde kullanılır. Boyası
kırmızıya kaçan siyah renklidir. Kınanın boyası ise kırmızı renklidir. Kına ile
ketem otunun karışımından elde edilen boyanın rengi siyah ile kırmızı arasında
bir renktir.
Bu hadis. ak
saç ve sakalın boyanması için en güzel boyanın kına ile ketem'in kanşımından
elde edilen boya olduğuna, başka boyaların da kullanılabileceği ne delaJet
eder. Ancak yukarıda Nevevi'den naklen beyan ettiğim gibi siyah boya bundan
müstesnadır. Çünkü Müslim'in de rivayet ettiği 3624 nolu Cabir (r.a.)'ın
hadisinde siyah boya ile saç sakalın boyanması yasak kılınmıştır.
Bir noktayı da
belirteyim: Avnü'l-Mabüd yazarı bu hadisin şerhinde özetle bu noktayı şöyle
ifade eder: Kına ile Ketem'in birlikte veya ayrı ayrı zamanlarda
kullanılmasının kasdedilmiş olması muhtemeldir. Müslim' in Enes (r.a.)'den
rivayet ettiği bir hadiste Ebü Bekir (r.a.)'ın saç ve sakalını kına ve ketem
ile buyadığı, Omer (r.a.)'ın da yalnız kına ile boyadığı rivayet olunmuştur. Bu
hadis Ebü Bekir (r.a.)'ın daima kına ile ketem'i birleştirerek saç ve sakalını
boyadığına işaret eder.
Bazı ilim
adamları: Ketem otu yalnız kullanıldığı zaman verdiği boya siyah olur. Saç ve
sakalın siyaha boyanması yasak olduğuna göre hadisten maksad ketem ile kınanın
karıştırılarak boyada kullanılmasıdır, demişlerdir. Bu hususta geniş bilgi
almak isteyenler Avnü'lMabüd'a veya Tirmizi'nin şerhi Tulıfe'ye müracaat
edebilirler.
SAÇ VE SAKALIN
BOYANMASI İLE İLGİLİ DÖRT MEZHEB'İN GÖRÜŞLERİ
Abdurrahman
el-Cezeri, dört mezheb'in fıkhına ait kitabında bu konuda özetle şöyle der:
1. Hanefiler
demişler ki : Erkeğin saç ve sakalını kınaya boyaması müstehabtır. Fakat
ellerini ve ayaklarını kına ile boyaması mekruhtur. Çünkü böyle yapmakla
kendisini kadınlara benzetmiş olur. Saç ve sakalını siyah boya ile boyaması ise
mekruhtur. Ancak savaşta düşmana karş', genç görünmek ve onları korkutmak gibi
şer'i bir amaçla siyaha boyaması meşrudur ve tasvip edilir. Şayet helalı olan
karısına karşı süslenmek için ise bir kavle göre mekruhtur. Diğer bir kavle göre
mekruh değildir. Ebu Yusuf: Zevcem nasıl beğenirse onun için öyle süslenirim,
demiştir.
2. Şafii
mezhebine göre saç ve sakalı siyaha boyamak mekruhtur. Fakat sarı veya
kırmızıya boyamak mekruh değildir. Çünkü düşmana karşı genç görünmek gibi şer'i
bir maksadla siyaha boyamak caizdir. Keza yaşlı görünüp saygınlık ve itibar
kazanmak için saç ve sakalı beyaza boyamak da mekruhtur.
3. Hanbeli
mezhebine göre saç ve sakalı kma ve za'feran gibi bir şeyle boyamak sünnettir.
Fakat siyaha boyamak mekruhtur. Ancak şer'i bir maksadla olursa mekruh
değildir. Şayet batıl bir amaçlE)., mesela evlenmek istediği bir kadına karşı
genç görünüp de bu şekilde kadını aldatmak için böyle yaparsa haramdır.
4. Malikiler
demişler ki: Siyah veya buna benzeypc. bir renkle saç ve sakalı boyamak
mekruhtur. Ancak düşmanı korkutmak gibi şer'i bir amaçla olursa mekruh değil,
bilakis sevabtır. Batıl bir amaçla olursa haramdır. Üçüncü maddede gösterilen
örnekte olduğu gibi. Kına gibi sarı renk veren bir şeyle saç ve sakalı boyamak
ise caizdir. Tedavi gibi bir zaruret olmadıkça erkeğin ellerini ve ayaklarını
kına gibi bir şeyle boyaması caiz değildir. Çünkü kadınlar süs için böyle
yaparlar. Erkeklerin kendilerini kadınlara benzetmeleri caiz değildir.