DEVAM: 32- (SAÇ VE
SAKALI) KINA İLE BOYAMAK BABI
حدّثنا
أَبُو بَكْرٍ.
حدّثنا
يُونُسُ بْنُ
مُحَمَّدٍ.
حدّثنا
سَلاَّمُ
بْنُ أَبِي
مُطِيعٍ عَنْ
عُثْمَانَ
بْنِ
مَوْهَبٍ؛
قَالَ: دَخَلْتُ
عَلَى أُمِّ سَلَمَةَ.
قَالَ:
فَأَخْرَجَتْ
إِلَيَّ شَعَراً
مِنْ شَعَرِ
رَسُولِ
اللهِ صلى
الله عليه
وسلم.
مَخْضُوباً
بِالْحِنَّاءِ
وَالْكَتَمِ.
Osman (bin
Abdillah) bin Mevhib (r.a.)'den; Şöyle demiştir: Ben, (Nebi (Sallallahu Aleyhi
ve Sellem)'in zevcesi) Ümmü Seleme (r.anha)'nın huzuruna çıktım. Osman demiştir
ki t Ümmü Seleme, Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in (saç- sakal)
kıllarından kına ve ketem ile boyanmış bir kılı (sakladığı yerden) çıkarıp bana
gösterdi.
AÇIKLAMA: Bu hadisi Buhari de rivayet etmiştir. Müellifimizin rivayetindeki hadis
ravisi Osman bin Mevhib'tir. Buhari'de ise Osman bin Abdillah bin Mevhib, diye
geçer. Ravinin tam ismi Buhari'de olduğu gibidir. Bu nedenle duruma parantez
içi ifade ile işaret ettim. Osman bin Mevhib isimli başka bir ravi vardır.
Fakat Hulasa'da belirtildiğine göre bu zatın riveiyeti Kütüb-i Sitte'nin
hiçbirisinde yoktur. Yalmz Nesai "Amelü Yevm'in ve Leyle" kitabında
onun rivayetlerini almıştır.
El-Hafız,
el-Fetih'te belirttiğine göre el-İsmaili'nin Ebu İshak yoluyla Osman' dan olan
bir rivayetinde Ümmü Seleme (r.anha) yanında Resul-i Ekrem (s.a.v.)'in mübarek
sakalından üzerinde kına ve ketem izi bulunan birkaç kılın bulunduğu
belirtilmiştir.
Bu hadis,
Resul-i Ekrem (s.a.v.)'in kına ve ketem ile boyanmış saç veya sakal telinin
bulunduğunu ifade eder. Ancak boyamanın O'nun tarafından yapıldığını ifade
etmez. Diğer tarafta Buhari, Müslim ve Ebu Davud'un rivayet ettikleri bir
hadiste, "Enes (r.a.) , Resülullah (s.a.v.) saç ve sakalım boyamadı,
demiştir." Müellifimizin 35. bab ta rivayet ettiği hadisler de bunu te'yid
eder mahiyettedir.
Yukarıda
belirtilen durum muvacehesinde iki hadis arasında görülen ihtilaiın bertaraf ..
edilmesi yolunda müteaddid yorumlar vardır. Şöyle ki: Sindi: Resul-i Ekrem
(s.a.v.)'in saç ve sakalını boyamadığı ve boyanacak kadar ak kıllarının
bulunmadığı yolunda rivayetler vardır. Buna cevaben denilir ki: O, boyama
maksadıyla saç ve sakalına bir şey sürmemiş ise de bazen saç ve sakalını kına
ve benzeriyle yıkardı. Bazen bunun izi kalabilirdi, der.
El-Hafız da
el-fetih'te özetle şöyle der: El-İsmaili demiş ki: Bu hadiste, yani Osman
(r.a.)'ın 3623 nolu hadisinde Resül-i Ekrem (s.a.v.)'in saç ve sakalını kına ve
ketem ile boyadığına dair bir beyan yoktur. Muhtemelen O'ndan sonra, Yani Ümmü
Seleme (r.anha) yanında hatıra olarak saklanırken zaman zaman sürülen sarı
renkli güzel kokuların tesiri ile rengi kırmızılaşmıştır. Eğer böyle ise mesele
yok. Aksi takdirde Nebi (s.a.v.)'in saç ve sakalını boyamadığına dair Enes
(r.a.)'ın hadisi daha sıhhatlidir.
El-Hafız
yukardaki nakli yaptıktan sonra; ben derim ki: Bedenden ayrılan kıIlar uzun
süre kaldıktan sonra siyahlığı kırmızıya dönüşür, der ve daha sonra iki hadisin
birleştirilmesi yolundaki Tab ari' nin görüşünü nakleder. O görüş de şöyledir:
Ümmü Seleme
(r.anha)'nın hadisinin :Gahirine ve İbn-i Omer (r.a.)'ın hadisine (3626. hadise
işaret ediliyor) göre Resül-i Ekrem (s.a.v.) saç ve sakalını boyamıştır. Bu
gibi raviler, gördüklerini ve müşahedelerini nakletmişlerdir. Resulullah
(s.a.v.)'in saç ve sakalını boyamadığını rivayet eden Enes (r.a.) gibi zatlar
da gördükleri durumu nakletmişlerdir. O, çoğu zaman boyamamıştır. Bu raviler
ekseri zamandaki durumu bildirmiş olurlar.
Avnü'l-Mabüd
yazarı da: Resül-i Ekrem (s.a.v.)'in saç ve sakalını boyaması işine muttali
olmayan Enes (r.a.)'ın bunu bilmemesi, boyama işinin olmadığını gerektirmez.
Boyama işinin vukü bulduğunu rivayet edenlerin rivayeti onun rivayetinden
evladır. Çünkü onun rivayetinin sonucu, onun boyama olayım bilmemesidir. Diğer
taraftan başkası bilmiştir, der.