DEVAM: 24- MİZAH (ŞAKA
YAPMAK) BABI
حدّثنا
عَلِيُّ بْنُ
مُحَمَّدٍ.
حدّثنا وَكِيعٌ
عَنْ
شُعْبَةَ،
عَنْ أَبِي
التَّيَّاحِ،
قَالَ:
سَمِعْتُ
أَنَسَ ابْنَ
مَالِكٍ يَقُولُ:
كَانَ
رَسُولُ
اللهِ صلى الله
عليه وسلم
يُخَالِطُنَا
حَتَّى
يَقُولَ لأَخٍ
لِي صَغِيرٍ ((يَا
أَبَا
عُمَيْرٍ!
مَافَعَلَ
النُّغَيْرُ؟)).
قَالَ
وَكِيعٌ:
يَعْنِي
طَيْراً
كَانَ يَلْعَبُ
بِهِ.
Enes bin Mâlik
(r.a.)'den; Şöyle demiştir: Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bize
katılır (ve güler yüzle bizimle şakalaşır)di. Hattâ (kuşu ölen) küçük bir
kardeşime; Ey Ebû Umeyr, Nuğayr (kuşcağız) ne oldu der (şakalaşır) di.
Vekî demiştir ki:
O, (nuğayr ile) bîr kuş kasdeder ki Enes'in kardeşi onunla oynardı.
AÇIKLAMA: Bu babın ilk hadisi Zevaid nevindendir. İkinci hadisi Buhari, Müslim ve
Tirmizi de rivayet etmişlerdir.
Ebü Umeyr, Enes
. in ana bir kardeşi idi. Babası ise Ebü Talha Zeyd bin Sehl el-Ensari'dir. Ebü
Umeyr'in sütten yeni kesilmiş çocuk olduğuna Buhari de işaret vardır. Yani Nebi
(s.a.v.), küçük çocuklarla şakalaşırdı Nügayr, gagası kırmızı olup serçe kuşuna
benzer bir kuştur. Medine'lilerin buna bülbül dedikleri rivayet olunmuştur.
Bazıları
Nüğayr'ın serçe kuşu olduğunu söylemişlerdir.
Ebü Umeyr
isimli küçük çocuğun böyle bir kuşu ölmüştü. Nebi (s.a.v.), Ebü Umeyr'e teselli
vermek için onunla şakalaşıp. "Nüğayr ne oldu?" buyururdu.
Enes'in
"Nebi bize katılırdı" sözünden maksadı Tıybi şöyle yorumlar. Yani
Nebi (s.a.v.), Enes'in ev halkının hepsi ile ilgilenirdi, aralanna kanşırdı,
hatta çocuklarm arasına katılıp çok küçük yaştaki çocukla oynaşıp, kuşcağızının
ne olduğunu sorard!.
El-Hafız,
el-Fetih'te şunu söyler. Şafii fıkıhçılarından İbnü'l-Kasım Ahmed bin Ebi Ahmed
et-Tabar i. kitabının başında: Bazı insanlar hadisçileri tenkid ederek faydasız
şeyleri rivayet ettiklerini ileri sürer ve bu hadisi örnek gösterirler. Halbüki
bu hadisten fıkıh ve ad aba ait 60 kadar hüküm çıkar. Onlar bu durumdan
habersizdir, dediktE:n sonra bu hadisten Çıkan hükümleri sıralamıştır. El-Hafız
da bu hükümleri el-Fetili'te naklen beyan ettikten sonra, başkaca hükümleri de
çıkarmıştır. Arzu edenler Buhari'nin Edeb kitabının "Babü'l-Künye
Li's-Sabiyyi" bölümünde rivayet olunan Enes (r.a.)'ın bu hadisinin şerhine
dair el-Fetih'in 10. cildinin 480 ve bunu takip eden sahifelerine baksınlar
Bu hadis,
kimseyi kıncı veya gücendirici olmayan şakanın meşrü oldUğuna delalet eder.
Nevevi bu konuda şöyle der.
Yasak olan şaka
ve mizah, ifrata kaçan ve sürekli yapılanıdır.
Çünkü böyle bir
şaka, gülmeye ve kalbin katılaşmasına, gafletine sebebiyet verebilir. Ayrıca
müslümanı, Allah'ı anmaktan ve dininin önemli hizmetlerinden alıkoyabilir,
tefekküre engelolabilir. çoğu zaman başkasının kırılıp gücenmesine ve kin ile
husumetin doğmasına yol açabilir. Ayrıca ağırbaşlılığı ve vakan kıncı olabilir.
Yukarda anılan sakıncaları taşımayan şakalaşma ise, mübah sayılanıdır. Nebi
(s.a.v.)'ın da nadiren yaptığı şaka bu türden alanıdır. Arkadaşın veya
muhatabın gönlünü hoşetmek ve sevindirmek için böyle ölçülü şaka meşrudur.
Çünkü meşru yolla bir müslümanın gönlünü hoşetmek, müstehab sünnetlerdendir. Bu
izahatı iyi bilmelisin. Çünkü bu bilgiye geniş çapta ihtiyaç duyulur.