DEVAM: 26- NİYYET BABI
حدّثنا
زُهَيْرُ
بْنُ
مُحَمَّدٍ،
أنا زَكَرِيَّا
بْنُ عَدِيٍّ.
أنا شَرِيكٌ
عَنِ الأَعْمَشِ،
عَنْ أَبِي
سُفْيَانَ،
عَنْ جَابِرٍ؛
قَالَ: قَالَ
رَسُولُ
اللهِ صلى
الله عليه
وسلم:
((يُحْشَرُ
النَّاسث
عَلَى
نِيَّاتِهِمْ)).
Cabir (r.a.)'den
rivayet edildiğine göre;Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu,
demiştir:
İnsanlar (ölürken
taşıdıkları) niyetler üzerine haşrolunurlar.
AÇIKLAMA: Zevaid türünden olan Ebu Hureyre (r.a.)'ın hadisini Ahmed de rivayet
etmiştir. Zevaid yazarı Cabir (r.a.)'ın hadisini Zevaid türünden saymamıştır.
Müslim, bunun benzerini "Kitabü'I-Cennet" bölümünün son babında
rivayet etmiştir. Müslim'in rivayet ettiği Cabir (r.a.)'ın hadis metni;
"Her kul öldüğü hal üzerine diriltilir" şeklindedir. Zevaid yazarının
Ebu Hureyre (r.a.)'ın hadisi için şahid durumunda olduğunu söylediği Cabir
(r.a.)'ın hadisi budur.
Nevevi, Cabir
(r.a.)'ın hadisi ile ilgili olarak: Alimler bu hadisin manasının şöyle olduğunu
söylemişler: Yani her kul öldüğü hal üzerine diriltilir, demiştir.
Camiü's-Sağir
haşiyesinde el-Hıfni. Ebu Hureyre (r.a.)'ın hadisinin izahında şöyle der: Yani
insanlar öldüğü zaman taşıdıkları niyetleri ne ise ona göre diriltilir. Bu
nedenle bir Cinayet işleme kararında olup bu suçu işlemek için fırsat kollarken
bunu gerçekleştiremeden ölen bir kimse bu çirkin niyeti ve kararı taşıyarak
diriltilir ve azminden dolayı sorumlu tutulur.
Mahşerde bu
sıfatı taşıyarak teşhir edilir. Bunun aksine dini ilim öğrenınek veya oruç
tutmak niyet ve kararında iken bunu gerçekleştirmeden ölen bir kimse bu güzel
sıfatı taşıyarak diriltilir ve sanki o hayrı işlemiş gibi sevablandırıhr.
El-Azizi de:
Yani insanlar ölürken taşıdıkları hayır veya şer niyetler üzerine diriltilir ve
bu niyetlere göre sevab veya ceza görürler, demiştir. El-Azizi "Ya"
harfi bölümünde ise Ebu Hureyre (r.a.)'ın hadisinde bulunan
"Niyyetler" kelimesini "Ameller" diye yorumlamıştıc Bu
yoruma göre hadisin manası şöyle olur: "İnsanlar işledikleri ameller
üzerine diriltilir." Artık Allah'a itaat eden mu'min mükafatlanır.
Günahkar mu'min ise Allah'ın dilemesi hükmü altındadır. Yani Allah dilerse
bağışlar. Dilerse cezalandınr.
el-Hıfni de bu
bölümde el~Azizi gibi niyetleri ameller diye yorumlamıştır. Bu iki alimin böyle
yorum yapmalarının sebebi benim kanaatıma göre Cabir (r.a.)'ın hadisidir. Çünkü
Cabir (r.a.)'ın hadisini yukarda Nevevi'den naklen beyan ettiğim gibi ilim
adamları böyle yorumlaJnışlar .