DEVAM: 31- ÖLÜMÜ
HATIRLAMAK VE ONA HAZfRLANMAK BABI
حدّثنا
أَبُو بَكْرِ
بْنُ أَبِي
شَيْبَةَ. حدّثنا
شَبَابَةُ
عَنِ ابْنِ
أَبِي
ذِئْبٍ، عَنْ
مُحَمَّدِ
بْنِ عَمْرِو
بْنِ عَطَاءٍ،
عَنْ سَعِيدٍ
بْنِ
يَسَارٍ،
عَنْ أَبِي
هُرَيْرَةَ،
عَنِ النَّبِيِّ
صلى الله عليه
وسلم؛ قَالَ
((الْمَيِّتُ
تَحْضُرُوُ
الْمَلاَئِكَةُ.
فَإِذَا كَانَ
الرَّجُلُ
صَالِحاً،
قَالُوا:
اخْرُجِي
أَيَّتُهَا
النَّفْسُ
الطَّيِّبَةُ!
كَانَتْ فِي
الْجَسَدِ
الطَّيِّبِ.
اخْرُجِب حَميدَةً،
وَأَبْشِرى
بِرَوْحٍ
وَرَيْحَانٍ
وَرَبٍّ غَيْرِ
غَضْبَانَ.
فَلاَ
يَزَالُ
يُقَالُ لَهَا،
حَتَّى
تَخْرُجَ.
ثُمَّ
يُعرَجُ بَهَا
إِلَى
السَّمَاءِ.
فَيُفْتَحُ
لَهَا. فَيُقَالُ.
مَنْ هذَا.
فَيَقُولُونَ
فُلاَنٌ. فَبُقَالُ:
مَرْحَباً
بِالنَّفِيِ
الطَّيِّبَةِ،
كَانَتْ فِي
الْجَسَدِ
الطَّيِّبِ.
ادْخُلِي
حَمِيدَةً،
وَأَبْشِرِي
بْرَوْحٍ
وَرَيْحَانٍ
وَرَبٍّ
غَيْرِ
غَضْبَانَ.
فَلاَ
يَزَالُ يُقَالُ
لَهَا ذلِكَ
حَتَّى
يُنْتَهَى
بِهَا إِلَى
السَّمَاءِ
الَّتِي
فِيهَا اللهُ عَزَّ
وَجَلَّ.
وَإِذَا
كَانَ
الرَّجُلُ السُّوءُ
قَالَ:
اخْرُجِي
أَيَتُهَا
النَّفْسُ
الْخَبِيَثَةُ!
كَانَتْ فِي
الْجَسَدِ
الْخَبِيثِ.
اخْرُجِي
ذَمِيمَةً.
وَأَبْشِرِي
بِحَميمٍ وَغَسَّقٍ.
وَآخَرَ مَنْ
شَكْلِهِ
أْزْوَاجٌ.
فَلاَ
يَزَالُ
يُقَالُ
لَهَا ذلِكَ
حَتَّى
تَخْرُجَ.ثُمَّ
يُعْرَجُ
بِهَا إِلَى
السَّمَاءِ.
فَلاَ
يُفْتَحُ
لَهَا.
فَيُقَالُ:
مَنْ هذَا.
فَيُقَالُ:
فُلاَنٌ.
فَيُقَالُ:
لاَ
مَرْحَباً بَالنَّفْسِ
الْخَبِيثَةِ،
كَانَتْ فِي
الْجَسَدِ
الْخَبِيثِ.
ارْجِعِي
ذَمِيمَةً. فَإِنَّهَا
لاَ تُفْتَحُ
لَكِ
أَبْوابُ السَّمَاءِ.
فَيُرْسَلُ
بِهَا مِنَ
السَّمَاءِ،
ثُمَّ تَصِيرُ
إِلَى
الْقَبْرِ)).
Ebu Hureyre
(r.a.)'den rivayet edildiğine göre; Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle
buyurmuştur: Ölüm döşeğinde olan kimsenin yanında melekler hazır bulunur. Kişi
dindar olunca melekler: Ey güzel cesedde olan güzel nefis! Övülerek (cesedden)
çık ve rahmet, güzellik ve öfkeli olmayan Rabb(a kavuşmak) ile müjdelen,
derler. Artık can çıkıncaya kadar devamlı ona böyle söylenir. Sonra o ruh göğe
yükseltilir ve gök (kapısı) onun için açılır.
Sonra, bu kimdir?
diye sorulur. Onu götüren melekler: Falancadır, derler. Bu kere (Gökte görevli
melekler) tarafından: Güzel nefse merhaba, güzel cesedde idi. Övgüye layık
olarak gir ve rahmet, güzellik ve öfkeli olmayan Rabb(a kavuşmak) ile müjdelen,
denilir.
Sonra Allah (Azze
ve Celle) nin (hükümlerinin açıklanıp melekler tarafından alınmakta) olduğu
göğe götürülünceye kadar ona devamlı olarak böyle söylenir.
(Ölüm döşeğinde)
kötü adam olduğu zaman (görevli) melek: Çık ey pis cesedde olan pis nefis.
Yerilmiş olarak çık ve kaynar su, cehennem halkının irini ve bunların misli
çeşitli başka azab ile müjdelen, der. O habis nefis (cesedden) çıkıncaya kadar
ona devamlı olarak böyle (tehdidler) söylenir.
Sonra o nefis,
göğe çıkarılır. Fakat gök (kapısı) ona açılmaz ve: Bu kimdir? denilir. Falancadır,
diye cevab verilir. Bunun üzerine: Habis nefse merhaba olmaz, o pis nefis pis
cesedde idi. Kınanmış olarak geri dön. Çünkü sana göğün kapıları kesinlikle
açılmıyacaktır, denilir ve bunun üzerine o ruh gökten (yere) gönderilir ve
sonra cesedin bulunduğu mezara varır.
Not: Zevaid'de
şöyle denilmiştir: Bunun senedi sahih olup ravileri güvenilir zatlardır.
AÇIKLAMA: Zevaid türünden olan bu hadis dini ödevlerini yerine getirerek kulluk
görevini ifa eden mu'minin ölüm döşeğinde iken ilahi lutuflarla müjdelendiğine
ve ruhunun göklerin fevkına yükseltildiğine ve Rabb'ının rızasına kavuştuğuna
delalet eder. Diğer taraftan günahkar ve kötü insanın da ölüm döşeğinde iken
fenalığı yüzüne vurularak, karşılaşacağı vahim sonuçlarla tehdid edileceğine,
ruhunun gökten geri çevrileceğine ve cesedinin bulunduğu yere iade edileceğine
delalet eder.
Hadiste geçen
bazı kelimeleri açıklayalım:
Ravh:
İstirahat, rahmet ve refah manalarına yorumlanmıştır.
Reyhan: Güzel
rızık, rahatlık, güzel rızık ve cennetin güzel kokulu reyhanı adlı bitkisi
manalarına yorumlanmıştır.
el-Vakıa
süresinin 88 ve 89. ayetlerinde de dindarlıkta ileri giden mu'minlerin ölüm
döşeğinde Ravh, Reyhan ve nimetleri tükenmez kedersiz cennetle mÜjdelendiği haber
verilmektedir. Bu ayetlerin tefsirine de bakılmalıdır.
Hamim: Kaynar
su demektir. Gassak: Cehennem halkının irini, kokmuş zemherir suyu, cehennemde
bir pınar manalarına yorumlanmıştır.
Sad suresinin
57 ve 58. ayetlerinde azgın günahkarlara bu tür azabların verileceği haber
verilmektedir. Bu ayetlerin de tefsirlerine bakılmalıdır.
Allah bizi ölüm
döşeğinde ilahi müjdelere mazhar olanlardan eylesin ve nefis ile şeytanın
şerrinden korusun.