SÜNEN EBU DAVUD

Bablar    Konular    Numaralar  

SALAT BAHSİ

<< 412 >>

DEVAM: 5. İkindi Namazının Vakti

 

حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ الرَّبِيعِ حَدَّثَنِي ابْنُ الْمُبَارَكِ عَنْ مَعْمَرٍ عَنْ ابْنِ طَاوُسٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مَنْ أَدْرَكَ مِنْ الْعَصْرِ رَكْعَةً قَبْلَ أَنْ تَغْرُبَ الشَّمْسُ فَقَدْ أَدْرَكَ وَمَنْ أَدْرَكَ مِنْ الْفَجْرِ رَكْعَةً قَبْلَ أَنْ تَطْلُعَ الشَّمْسُ فَقَدْ أَدْرَكَ

 

Ebu Hureyre (r.a.)'den; demiştir ki: Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Kim güneş batmadan önce ikindiden bir rek'ata yetişirse, (ikindi namazına) yetişmiş olur. Kim de güneş doğmadan önce sabah (namazından bir rek'ata yetişirse (sabaha) yetişmiş sayılır."

 

 

Diğer tahric: Buhari, mevakit; Müslim, mesacid; İbni Mace, salat, Nesai, mevakit; Tirmizî, mevakit; Darimi, salat; Ahmed b. Hanbel, II, 254, 282 muvatta, salât

 

AÇIKLAMA:     Bu hadis, bazı farklı lafızlarla Kütüb-ü Sitte'nin tamamında mevcuttur. Buhari ve Müslim'in bir rivayetinde "kim bir rekata yetişirse" lafzı yerine "kim bir secdesine yetişirse” şeklindedir. Buhari'nin rivayetinde ayrıca "yetişmiş sayılır" ifadesinin yerine "namazını tamamlasın"ifadesi yer almıştır.

 

Hadis güneş batmadan önce ikindinin veya güneş doğmadan sabahın birer rekk'atine yetişen bir kimsenin bu vakitlerini idrak etmiş olacağına işaret etmektedir.

 

Bununla beraber ikindi konusunda bütün ulema hemfikirdir. Yani bir kimse ikindi namazının bir rek'atini kıldıktan sonra güneş batıverse, namazı bozulmaz, o namazın tamamlanması gerekir.

 

Sabah namazı ile ilgili yönü ise ihtilaflıdır. İmam Şafii, İmam Malik ve Ahmed b. Hanbel'e göre, hüküm aynen ikindi gibidir. Yani sabah namazının bir rek'atini kıldıktan sonra güneş doğarsa, namaza devam etmek gerekir.

 

İmam azam ise, sabah namazı kılınırken güneşin doğması halinde namazın batıl olacağı görüşündedir.

 

Muhalifleri bu hadisi İmam Azam aleyhine delil göstermişlerdir. Buhari şarihi Ayni, bu şekildeki bir itirazı reddederek İmam Azam'ın haklı olduğunu isbat için akli ve nakli bir takım deliller ibraz ettikten sonra bu hadis hakkında şöyle der: "Üzerinde durduğumuz hadise gelince, Tahavi'nin dediği gibi, buradaki yetişmeden murat, güneş doğmadan önce bir rekat kılabilecek kadar bir vakit varken, bir çocuk buluğa ererse, kafir müslüman olursa, hayızlı kadın temizlenirse veya deli kendine gelirse, sabah namazına yetişmiş sayılır. Nitekim hadiste namazdan bahsedilmemekte "yetişmek" tabiri kullanılmaktadır. O halde yukarıda zikri geçen kimseler sabah namazının bir rekatini eda edebilecek kadar bir zamana yetişirlerse, o namazı kaza etmeleri kendilerine farz olur."

 

 

Yukarıda Buhari'de farklı bir rivayat olarak işaret edilen ve Ebu Hureyre'nin naklettiği: "Sizden biriniz, güneş batmadan önce ikindinin bir rek'atine yetişirse, namazını tamamlasın. Güneş doğmadan önce de sabah namazının bir rekatına yetişirse, namazını tamamlasın" mealindeki hadis, açıkça güneş doğduktan sonra sabah namazına devam edileceğini göstermektedir.

 

Görüldüğü gibi bu rivayet ilk bakışta İmam Azam'ın aleyhine sarih bir delildir. Fakat güneş doğarken namaz kılmanın haram olduğunu bildiren hadisler mütevatir derecesindedir. Bu esnada namazın mubah olduğuna delalet eden hadisler ise, bu tevatür derecesinde değildir. "Bir şeyi haram kılan delillerle, mubah kılan deliller bir araya gelince, haram kılan delil tercih edilir" kaidesince güneş doğarken namaz kılmayı mubah gören hadislerin neshedilmiş olduğunu kabul etmek gerekir.

 

Hanefiler, ikindi vaktinin güneş batıncaya kadar devam ettiğine bu hadisi delil kabul ederler. Çünkü bir veya iki rekata yetişen kimse o namaza yetişmiş sayılacağına göre o vakit ikindinin vakti olmuş olur. Nitekim, güneş batmazdan hemen evvel bir çocuk baliğ olsa, kafir müslüman olsa, hayızlı temizlense veya deli kendisine gelse, kendilerine ikindi farz olur. Şayet bu esnada ikindi vakti çıkmış olsaydı, bunlara namazın farz olmaması gerekirdi. İmam Züfer'e göre ise, ikindi namazını kılacak kadar bir vakit bulamayan (o mezkur) kimselere bu namazın kazası lazım gelmez.

 

Güneş doğmadan önce namaza, bir rekat kılabilecek zamandan daha az, mesela bir iftitah tekbiri, alacak kadar bir müddette yetişen kimse için Hanefilerde hüküm aynıdır.

 

İmam Züfer'e göre namaz farz olmaz. İmam Şafii'den iki görüş rivayet edilmiştir. Esah olana göre bu durumdaki kimsenin namazı kaza etmesi lazımdır.

 

Cuma namazına yetişme konusu da ihtilaflıdır. İmam Malik, Sevri, Evzai, Leys, İmam Şafii, İmam Ahmed, İmam Züfer ve Muhammed'e göre, Cuma namazının bir rekatine yetişen kimse, diğer rekati de kılarak namazı tamamlamalıdır.

 

İbrahim en-Nehai, Hakem, Hammad, Ebu Hanife ve Ebu Yusuf'a göre ise, cuma namazına imam selam vermeden yetişen kimse imam selam verdikten sonra kalkıp o iki rekati kılar.