SAHİH-İ MÜSLİM |
SALAT |
94 NAMAZI TERCİH OLUNAN
(MUHTAR) VAKTİNDEN SONRAYA GECİKTİRMENİN MEKRUH OLUŞU VE İMAM NAMAZI
GECİKTİRECEK OLURSA İMAMA UYACAK OLANIN NE YAPACAĞI BABI
1463- Bize Halef b.
Hişam tahdis etti, bize Hammad b. Zeyd tahdis etti (H). Dedi ki: Bana
Ebu'r-Rabi'ez-Zehranı ve Ebu Kamil el-Cahderı tahdis edip dedi ki: Bize Hammad,
Ebu İmran el-Cevni'den tahdis etti. O Abdullah b. es-Samiften, o Ebu Zerr'den
şöyle dediğini nakletti: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bana: "Senin
başına namazı vaktinden sonraya geciktiren yahutta namazı vaktinden sonraya
(bırakarak) öldüren emirler gelecek olursa halin ne olacak buyurdu. Ben: Bana
ne emir buyurursun dedim. O: "Sen namazı vaktinde kıl. Eğer onlarla
birlikte de ona yetişirsen namaz kıl. O takdirde o senin için bir nafile
olur" buyurdu ama halef "vaktinden (geciktiren)" ibaresini
zikretmedi.
Diğer tahric: Ebu
Davud, 431; Tirmizi, 176; İbn Mace, 1256, 2862 -kısmen-
1464- Bize Yahya b.
Yahya da tahdis etti ... Abdullah b. es-Samit, Ebu Zerr'den şöyle dediğini
nakletti: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bana:
"Ey Ebu Zerr,
benden sonra namazı öldürecek birtakım umera gelecektir. Sen namazı vaktinde
kıl, sen namazı vaktinde kılacak olursan (onlar arkasında kılacağın namaz) senin
için nafile olur. Şayet kılamayacak olursan sen zaten namazını kılmış
olursun" buyurdu.
1465- Bize Ebu Bekr b.
Ebi Şeybe de tahdis etti... Abdullah b. es-Samit, Ebu Zerr'den şöyle dediğini
nakletti: Benim can dostum bana elleri ayakları kesilmiş bir köle dahi (başında
yönetici) olsa dinleyip, itaat etmemi ve namazı vaktinde kılmamı tavsiye
buyurup: "Eğer onlar namazı kılmış oldukları halde onlara yetişecek
olursan sen kendi namazını zaten kılmış olursun. Eğer öyle olmazsa (onlarla
kılacağın namaz) senin için nafile olur" buyurdu.
1466- Bize Yahya b.
Habib el-Harisı de tahdis etti. Bize Halid b. el-Haris tahdis etti, bize Şu'be,
Budeyl'den tahdis edip dedi ki: Ebu'l-Niye'yi, Abdullah b. es-Samit'ten tahdis
ederken dinledim. O Ebu Zerr'den şöyle dediğini nakletti: Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) uyluğuma vurarak: "Namazı vaktinden sonraya
bırakıp geciktiren bir topluluk arasında kalacak olursan halin nice olur"
buyurdu. Ebu Zerr: Bana ne emir buyurursun dedi. Allah Resulü: "Namazı vaktinde
kıl sonra ihtiyacını görmek üzere git. Eğer sen mescitte bulunuyorken namaz
için kamet getirilirse sen de kıl" buyurdu.
Diğer tahric: Nesai,
777, 858
1467- Bana Züheyr b.
Harb da tahdis etti.... Ebu'l-Aleye el-Berra dedi ki: İbn Ziyad namazı geciktirdi.
Abdullah b. es-Samit bunun üzerine
yanıma geldi. Ben ona bir sandalye verdim, o da üzerine oturdu. Ona İbn
Ziyad'ın yaptıklarını söyledim, o da dudağını ısırıp, uyluğuma vurdu ve şöyle
dedi: Sen bana sorduğun gibi, ben de Ebu Zerr'e sordum. O da ben senin uyluğuna
vurduğum gibi, benim uyluğuma vurdu ve dedi ki: Sen bana nasıl sordunsa ben de
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e sordum. O da ben senin uyluğuna
vurduğum gibi, benim uyluğuma vurdu ve: "Namazı vaktinde kıl eğer onlarla
birlikte namaza yetişirsen kıl ve: Ben namazımı kıldım artık kılmam deme"
buyurdu.
1468- Bana Asım b.
en-Nadr et-Teymi de tahdis etti ... Abdullah b. es-Samit, Ebu Zerr'den şöyle
dediğini nakletti: (Allah Resulü): "Halimiz ne olacak" buyurdu ya da:
"Namazı vaktinden sonraya geciktiren bir kavim arasında kalacak olursan
halin ne olacak" buyurdu. Ben: Bana ne emir buyurursun, dedim. O:
"Namazı vaktinde kıl, sonra namaz için kamet getirilecek olursa onlarla
birlikte de kıl, çünkü bu hayrı arttırmaktır" buyurdu.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
1469- Bana Ebu Gassan
el-Mismai de tahdis etti. Bize Muaz -ki b. Hişam'dır- tahdis etti. Bana babam
Matar'dan tahdis etti. O Ebu'ı-Aliye el-Berra'dan şöyle dediğini nakletti:
Abdullah b. es-Samit'e: Bizler Cuma gününde umera arkasında namaz kılıyoruz da
onlar namazı geciktiriyorlar dedim. Dedi ki: Bunun üzerine benim uyluğuma
canımı acıtan bir vuruş vurdu ve: Ben bunu Ebu Zerr'e sormuştum. O da benim
uyluğuma vurup demişti ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e bunu sormuş,
o da: "Namazı vaktinde kılınız ve onlarla birlikte kıldığınız namazı
nafile yapınız" buyurdu.
Ayrıca Abdullah dedi ki:
Bana zikrolunduğuna göre Allah'ın Nebisi de Ebu Zerr'in uyluğuna vurmuştu.
AÇIKLAMA: (1463)
"Başında namazı vaktinden sonraya bırakan ... emirler olursa halin ne
olacak ... O namaz senin için nafile olur." Diğer rivayette (1469)
"namazı vaktinde kılınız, onlarla birlikte namazınızı da nafile kabul
ediniz. "
Hadiste geçen
"namazı öldürmeleri"nin anlamı onu geciktirerek adeta canı çıkmış bir
ölü haline sokmalarıdır. Vaktinden sonraya geciktirmelerinden kasıt ise tercih
olunan vaktinden sonraya bırakıp geciktirmeleridir yoksa tamamen vaktinin
dışına çıkarmaları değildir çünkü gerek önceki, gerek sonraki umeradan
naklolunan rivayetlere göre yaptıkları ancak tercih olunan vaktinden
geciktirmeleridir. Onlardan hiçbirisi tamamen vaktinin dışına Çıkacak kadar
geciktirmiş değildir. Buna göre bu gibi haberleri fiilen meydana gelen vakıaya
göre yorumlamak gerekir.
Bu Hadisten Çıkartılacak
Hükümler
1- Namazın ilk vaktinde
kılınması teşvik edilmiştir.
2- İmam namazı ilk
vaktinde kılmayıp, geciktirecek olursa cemaatin namazı tek başına ilk vaktinde
kılması sonra da onu imam ile birlikte kılması müstehabtır. Böylelikle ilk
vaktinde kılmanın ve cemaatle birlikte kılmanın faziletini bir arada elde etmiş
olurlar. Kişi, bunlardan birisi ile yetinmek isterse acaba daha faziletii olan
namazı ilk vaktinde tek başına kılmak mıdır yoksa namazın son vaktinde cemaatle
birlikte onu kılmak mıdır? Bu hususta bizim (Şafii) mezhebimizin meşhur
ihtilafı vardır. Hangisinin daha tercih edileceği hususunda ihtilaf
etmişlerdir. Ben bu hususu Mühezzeb şerhi teyemmüm babında açıklamış
bulunmaktayım. Tercih olunan kanaat ise vaktin gecikmesi aşırı olmayacaksa
cemaati beklemenin müstehab olduğudur.
3- Masiyet olmayan
hususlarda umeraya uygun hareket etmek teşvik edilmektedir. Böylelikle söz
birliği dağılmasın, fime ortaya çıkmasın. Bundan dolayı diğer rivayette (1465)
"şüphesiz benim can dostum ... tavsiye etmiştir" demektir.
4- İki defa kıldığı
vakit namazının birincisi farz, ikincisi nafile olur. Bu hadis bu hususta gayet
açıktır. Yine bu hadisten başkasında da bunun açıkça ifade edildiği
görülmektedir. Bununla birlikte ilim adamları bu mesele hakkında ihtilaf
etmişlerdir. Bizim mezhebimizde bu mesele hakkında dört görüş vardır. Sahih
olan bu hadis dolayısıyla ilk kılınanın farz olduğudur. Ayrıca hitap da bu ilk
namaz kılınmakla düşmüş olur. İkinci görüş farz her iki namazın daha kamil
olanıdır, üçüncü görüşe göre her ikisi de farzdır, dördüncü görüş ise farz
hangisi olduğu bilinmeksizin ikisinden birisidir. Şanı yüce Allah bunların
hangisini dilerse onu kabul eder.
5- Hadisten
anlaşıldığına göre
(1464) "Benden
sonra namazı öldürecek umera olacaktır." Bu buyrukta Peygamber efendimizin
nübüvvetine dair delillerden bir delil vardır. Bu husus Umeyye oğulları
zamanında meydana gelmiştir.
"Sen namazı
vaktinde kıl. Namazı vaktinde kılacak olursan ... " Yani sen onların
namazı tercih olunan vaktinden sonraya geciktirdiklerini hallerinden anlayacak
olursan o namazı ilk vaktinde kıl sonra onlar o namazı yine tercih olunan
vaktinde kılacak olurlarsa onlarla birlikte de kıL. Onlarla birlikte kıldığın
namazın da senin için nafile olur. Öyle olmazsa da sen namazını ilk vaktinde
kılmak suretiyle namazını ihraz etmiş yani namazını kılmış, onu korumuş ve onun
için ihtiyatlı davranmış olursun.
(1465) "Can dostum
bana ... tavsiye etti." El ve ayakları koparılmış köle ibaresiyle değeri
en az, menfaati asgari düzeyde olan ve insanların kendisinden kaçtığı bir köle
dahi olsa ona itaat emredilmektedir. Böylelikle bu hadiste masiyet olmadığı
sürece yöneticilere itaat etmek teşvik edilmektedir.
Eğer: İmamın hür,
Kureyşli ve azaları sağlam olması şart olmakla birlikte köle nasıl imam olur
diye sorulursa iki bakımdan buna cevap verilir:
1- Bu ve diğer şartlar
hal ve akd ehlinin seçimi ile kendisine imamet akdi yapılacak kimse hakkında
şarttır ama gücü, kuvveti ve yardımcıları sebebiyle insanları yenik düşürüp,
onların başına geçip, imam olursa o zaman hükümleri geçerli olup, ona itaat
etmek kap eder, masiyet olmayan hususlarda ona muhalefet etmek haram olur.
Müslüman olması şartıyla ister köle, ister hür, isterse fasık olsun.
İkinci cevap hadiste
böyle bir kimsenin imam olacağı ifadesi yoktur. Aksine bu imam'ın kendisine
işlerden herhangi bir işi yahut bir hakkı tahsil etmeyi ya da benzeri bir
görevi havale ettiği kimseler hakkında kabul edilir.
(1465) "Eğer onlara
namaz kılmış oldukları halde yetişirsen ... " Diğer rivayette de (1466):
"Sen namazı vaktinde kıl sonra ihtiyacını karşılamak üzere git. .. "
buyurulmaktadır. Yani sen namazı ilk vaktinde kıl sonra işini gör. Eğer bundan
sonra onların namaz kılmış olduklarını görürsen senin namazın senin için
yeterli olur. Eğer onlarla birlikte namaza yetişirsen onlarla beraber sen de
namaz kıl ve bu ikinci namazın senin için nafile olur.
"Uyluğuma vurarak.
.. " beni uyarmak ve söylediklerini dinlemek üzere dikkatimi toplamak için
vurarak. .. demektir.
"Ebu'l-Aliye
el-Berra" re harfi şeddeli ve sonu medlidir. Kendisi okları düzeltir idi.
Adı Ziyad b. Feyruz el-Basri' dir, adının Külsum olduğu da söylenir. 90 yılı
şevval ayında pazartesi günü vefat etmiştir.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan:
95- CEMAATLE NAMAZIN
FAZİLETİ VE CEMAATTEN GERİ KALMANIN AĞIR TEHDİDİNİ BEYAN BABI