SAHİH-İ MÜSLİM |
SALAT |
CEMAAT'TEN GERİ KALMAK
HUSUSUNDA NAKLEDİLMİŞ RİVAYETLER BABI
1479- Bana Amr en-Nakid
de tahdis etti ... Ebu Hureyre'den rivayete göre Rasulullah (Sallallahu aleyhi
ve Sellem) namazların birisinde bazı kimseleri göremeyince şöyle buyurdu:
"İçimden, emir vererek namaz için kamet getirilmesini sonra da bir adama
emir verip, cemaate namaz kıldırmasını söylemeyi sonra da beraberlerinde odun
demetleri bulunan birtakım adamlarla birlikte namaza gelmeyen bir topluluğun
bulundukları yere gidip evlerinin içinde oldukları halde evlerini ateşe vermeyi
düşündüm. Halbuki onlardan biri yağlı bir kemik bulacağını bilse kesinlikle bu
namaza gelirdi. " Kastettiği de yatsı namazı idi.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
1480- Bize İbn Numeyr,
bize babam tahdis etti, bize A'meş tahdis etti (H). Bize Ebu Bekr b. Ebi Şeybe
ve Ebu Kureyb -Iafız ikisine ait- tahdis edip dediler ki: Bize Ebu Muaviye,
A'meş'ten tahdis etti. O Ebu Salih'ten, o Ebu Hureyre'den şöyle dediğini
nakletti: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) buyurdu ki: "Şüphesiz
münafıklara en ağır gelen namaz yatsı namazı ile sabah namazıdır. Eğer bu iki
namazda olanları bilselerdi bunlara emekleyerek dahi olsa gelirlerdi. Ben
içimden, emir vererek namaz için kamet getirilmesini sonra da bir adama emir
verip, cemaate namaz kıldırmasını söylemeyi sonra da beraberlerinde odun
demetleri bulunan birtakım adamlarla birlikte namaza gelmeyen bir topluluğun
bulundukları yere gidip evlerinin içinde oldukları halde evlerini ateşe vermeyi
düşündüm. "
Diğer tahric: İbn
Numeyr'in rivayetini yalnız Müslim zikretmiştir
Ebu Bekr b. Ebu
Şeybe'nin rivayetini İbn Mace, 797
1481- Bize Muhammed b.
Rafi de tahdis etti. Bize Abdurrezzak tahdis etti, bize Ma'mer, Hemmam b.
Münebbih'ten şöyle dediğini tahdis etti: Bu Ebu Hureyre'nin bize Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den tahdis ettikleridir. Aralarında şu hadisin de
bulunduğu pek çok hadis zikretti: Yine Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
buyurdu ki: ':4ndolsun içimden şunu geçirdim: Bir adama emredeyim cemaate namaz
kıldırsın. Sonrada genç delikanlılar benim için odun demetleri hazırlasınlar ve
(cemaate katılmayanları) evleri içinde bulunanların üzerine yakılsın. "
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
1482- Bize Zuheyr b.
Harb, Ebu Kureyb ve İshak b. İbrahim, Veki"den tahdis etti. O Cafer b.
Burkan'dan, o Yezid b. el-Asam'dan, o Ebu Hureyre'den, o Nebi (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'den hadisi buna yakın rivayet etti.
Diğer tahric: Ebu
Davud, 549 -uzunca-
1483- Bize Ahmed b.
Abdullah b. Yunus da tahdis etti. Bize Zuheyr tahdis etti, bize Ebu İshak,
Ebu'l-Ahvas'dan tahdis etti. Ebu İshak bunu el-Ahvas'tan dinlemiş olup, o
Abdullah'tan rivayet ettiğine göre Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Cumadan geri
kalan bazı kimseler hakkında şöyle buyurdu: ':4ndolsun içimden bir adama
cemaate namaz kıldırmasını emrettikten sonra cumaya gelmeyen birtakım
kimselerin evlerini içinde bulundukları halde yakayım diye geçirdim. "
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
AÇIKLAMA: (1479)
"İçimden, bir adama cemaate namaz kılmasını emretmek ... mutlaka namaza
gelirdi." Bu, cemaatle namaz kılmak farz-ı ayndır diyenlerin gösterdikleri
deliller arasındadır. Bu görüş Ata, Evzai, Ahmed, Ebu Sevr, İbn Huzeyme ve
Davud'un görüşüdür.
Cumhur ise farz-ı ayn
değildir, demiş olmakla birlikte az önce kaydettiğimiz üzere sünnet midir yoksa
farz-ı kifaye midir hususunda ihtilaf etmişlerdir. Cumhur bu hadise şöyle cevap
verirler: Namaza gelmediklerinden söz edilen bu kimseler münafık idiler.
Hadiste anlatılanlar da bunun böyle olmasını gerektirmektedir çünkü ashab-ı
kiram arasından müminlerin yağlı bir kemiği Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) ile onun mescidinde cemaatle namaz kılmaya tercih ettikleri asla
düşünülemez. Diğer taraftan Allah Resulü de fiilen evlerini yakmadı, aksine
böyle bir şeyi içinden geçirdi sonra yerine getirmedi. Eğer cemaate katılmak
farz-ı ayn olsaydı bu işi yapmayı bırakmazdı.
Kimi ilim adamı da şöyle
demiştir: Hadis-i şerifte cezanın İslam'ın ilk dönemlerinde mali olduğuna delil
vardır çünkü evlerin yakılması mali bir cezadır. Başkası ise şöyle demektedir:
İlim adamları namaza (cemaate) katılmamak ve ganimetten hırsızlık yapmak
dışında ateşle yakma cezasının sözkonusu olmayacağı üzerinde icma etmişlerdir.
Bu ikisine bu şekilde cezanın verilip verilmeyeceği hususunda da selefin farklı
görüşleri vardır ama cumhur onlara ait malların yakılmasının yasak olduğunu
kabul etmiştir. Bir rivayette (1479) katılmadıkları için kendilerini (evlerini)
yakmayı içinden geçirdiği namazın yatsı namazı olduğu, diğer bir rivayette
(1483) Cuma namazı olduğu, bir diğer rivayette ise mutlak olarak namaza
(cemaate) katılmaktan geri kalanların kayıtsız ve şartsız olarak sözkonusu
edildiği görülmektedir. Bunların hepsi de sahihtir, aralarında bir aykırılık
yoktur.
(1480) "Bu
namazlara emekleyerek dahi olsa gelirlerdi." Emeklemek (habv) küçük
çocuğun el ve ayakları üzerinde yürümesi, hareket etmesi demektir. Yani bunlar
bu iki namazdaki fazileti ve hayrı bilselerdi sonra da bu iki namaza ancak
emekleyerek gelebilecek halde olsalardı yine de bu iki namaza gelip katılırlar
ve bunları mescitte cemaatle kılmayı kaçırmazlardı. Buradan özellikle bu iki
namazı cemaatle kılmak ileri derecede teşvik edilmiş bulunmaktadır.
"Emir verip, namaz
için kamet getirilmesini sonra da bir adama cemaate namaz kıldırması için emir
vermeyi. .. " buyruğundan imam'ın herhangi bir meşguliyet ile karşı
karşıya gelirse cemaate namaz kıldıracak birisini yerine tayin edeceği hükmü
anlaşılmaktadır. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in gelmeyenlerin üzerine
gitmeyi içinden geçirmesi ancak namaz için kamet getirilmesinden sonra
sözkonusu olmuştur çünkü sadece bu vakitte onların geri kaldıkları ve emre
aykırı hareket ettikleri kesinlikle ortaya çıkmış olur. Bunun neticesinde artık
onlar için kınanma sözkonusudur.
Yine bu ifadelerden
namaz için kamet getirildikten sonra mazeret sebebiyle namazdan ayrılmanın caiz
olduğu hükmü de anlaşılmaktadır.
(1482) "Cafer b.
Burkan" be harfi ötreli, re harfi sakindir.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan:
96- EZANI DUYAN
KİMSEYE (CEMAATLE NAMAZ KILMAK ÜZERE) MESCİDE GİTMESİNİN VACİP OLDUĞU BA8I