SAHİH-İ MÜSLİM |
SALAT |
113- YOLCULUKTA İKİ
NAMAZI CEM ETMENİN (BİRLİKTE KILMANIN) CAİZ OLMASI BABI
Şafii ve çoğunluk dedi
ki:
Kısa mesafeli yolculukta
caiz olup olmadığı hususunda Şafii'nin iki görüşü vardır. Daha sahih olanına
göre böyle bir yolculukta namazı kısaltmak caiz olmaz. Uzun yolculuğun ölçüsü
ise 48 Haşimi mildir. Bu da daha önce geçtiği gibi
orta yollu iki merhale demektir. (Cem ile kılacağı iki namazın) ilkinin
vaktinde evinde bulunan bir kimsenin ikincisini öne alarak kılması,
birincisinin vaktinde yolda olan ve ikincisinin vakti çıkmadan önce
konaklayacağını bilen kimsenin birincisini, ikincisinin vaktine ertelemesi ise
daha faziletlidir. Şayet bu hususta aksini yapacak olursa efdal
olanı terk etmiş olmakla birlikte caiz olur. İlk namazın vaktinde cem etmenin
şartı ilkini önce kılıp ve onu bitirmeden önce ceme niyet etmesi, ikisi
arasında bir fark bırakmamasıdır. Eğer ikinci namazın vaktinde cem etmek
isterse o takdirde ilkinin vaktinde cem e niyet etmesi ve o namaza ve daha
fazlasına yetecek kadar bir zaman bırakacak şekilde vakit daralmadan önce bunu
yapması gerekir. Eğer niyetsiz olarak namazını tehir edecek olursa asi olur ve
o namazı kaza olur. Niyet ile birlikte tehir edecek olursa ilk namazı öncelikle
kılması ve bununla birlikte ceme niyet edip, iki namazın arasını ayırmaması müstehabtır. Müstehab olduğunu
belirttiğimiz bu hususlardan herhangi birisi vacip değildir. Cem ile ilgili
hükümler kısaca bundan ibarettir. Geri kalan teferruatı ise fıkıh kitaplarında
bilinen hususlardır.
Yağmurlu zamanda önceki
namazın vaktinde cem caiz olur. Sahih olan görüşe göre ikincisinin vaktinde
caiz olmaz çünkü yağmurun ikincisinin vaktine kadar devam edeceğinden emin
olunamaz. Bunun için birincisinin iftitah tekbirini
alıp, onu bitirdiğinde ve ikincisinin iftitah
tekbirini aldığında da bu yağmurun devam etmesidir. Yağmura karşı korumasız
olarak cemaate yürüyerek giden ve bu sebeple de yağmurdan ıslanacak olan kimse
için de cem caiz olur ama daha sahih olan başkaları için caiz olmayacağıdır.
Yağmur sebebiyle cem hususunda bizim mezhebimizin görüşü budur.
ilim adamlarının çoğunluğu
Yatsı namazına gelince hasta
kimse hakkında Şafii mezhebinde meşhur olan ve çoğunluğun kabul ettiği görüşe
göre cem etmesi caiz değildir. Ahmed ve Şafii
mezhebine mensup bir topluluk ise bunu caiz kabul etmiştir, bu görüş ileride ibn Abbas r.anh'ın rivayet etmiş
olduğu hadisin şerhinde yüce Allah'ın izniyle dikkat çekeceğimiz gibi delil
bakımından güçlü bir görüştür.
Ebu Hanife dedi ki: Yolculuk, yağmur, hastalık ve başka bir
sebep dolayısıyla iki namazı cem etmek caiz değildir. Ancak hac ibadeti
sebebiyle
1619- Bize Yahya b.
Yahya tahdis edip dedi ki: Ben Malik'e, Nafi'den naklettiği rivayeti okudum. O İbn
Ömer'den dedi ki: Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) yol alışında acele ettiği zaman
Diğer tahric: Nesai, 597
1620- Bize Muhammed b.
el-Müsenna da tahdis etti.
Bize Yahya b. Abdullah tahdis etti. Dedi ki: Bana Nafi'in haber verdiğine göre İbn
Ömer hızlıca yol almak istediği zaman şafak battığı zaman
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
1621- Bize Yahya b.
Yahya, Kuteybe b. Said, Ebu Bekr b. Ebi
Şeybe ve Amr en-Nakid de tahdis etti. Hepsi İbn Uyeyne'den rivayet etti. Amr dedi ki: Bize Süfyan, ez-Zühri'den tahdis etti. O
Salih'ten, o babaşından. (şöyle dediğini) rivayet
etti: Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'i yolculuğunda acele ettiği zaman
Diğer tahric: Buhari, 1106; Nesai, 599
1622- Bana Harmele b. Yahya da tahdis etti. .. Salim b. Abdullah'ın haber verdiğine göre babası şöyle
demiştir: Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'in yolculukta acelece yol aldığı
zaman
Diğer tahric: Buhari, 1091 -muallak olarak-
1623- Bize Kuteybe b. Said de tahdis etti. Bize el-Mufaddal
-yani b. Fedale-, Akil'den tahdis
etti. O İbn Şihab'dan, o
Enes b. Malik'ten şöyle dediğini nakletti: Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)
güneş batıya kaymadan önce yolculuğa çıkacak olursa
Diğer tahric: Buhari, 1111, 1112; Ebu Davud, 1218, 1219; Nesai, 593 -buna yakın-, 585
1624- Bize Amr en-Nakid tahdis
etti. .. Enes dedi ki: Nebi (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) yolculukta iki namazı bir arada kılmak
(cem etmek) isteyecek olursa
1625- Bana Ebu't-Tahir ve Ammar b. Sevvar da tahdis edip dediler ki:
... Enes'ten rivayete göre Nebi (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) yolculuğa çıkmakta acele edecek olursa
AÇIKLAMA: "ıbn ümer'in"
"yolculukta acele ettiği zaman ... " hadisi
iki namazı ikisinden birisinin vaktinde birlikte kılmak (cem etmek) hususunda
gayet açıktır, bu hadis ile Hanefilerin şu şekildeki tevilleri de
çürütülmektedir: Cem'den maksat birinCisini son
vaktine kadar geCiktirmek, ikinCisini
de ilk vaktinde kılmaktır. Bunun bir benzeri de Enes'in rivayet ettiği (1623)
şu hadiste ifade edilmektedir: "Eğer güneş batıya kaymadan önce yola
çıkacak olursa
İbn Ömer'in sadece
(1625) "Bana Ebu't-Tahir ve Amr b. Sevvad da tahdis edip dediler ki.
.. " Biz bunu bu şekilde zaptettik,
bizim rivayetlerimizde ve beldemiz ahalisinin rivayetlerinde Akil'den rivayeti
nakleden ravi Cabir b. İsmail'dir. Yine diyarımızdaki
bazı nüshalarda Hatim b. İsmail Olarak kaydedilmiştir. Mağriblilerin
rivayetlerinin bazısında da böyle olmakla birlikte bu yanlıştır. Doğrusu
onların da ittifakıyla cim harfi ile Cabir olduğudur. Bu zat da Cabir b. İsmail
el-Hadrami el-Mısri' dir.
Bu rivayette
"yolculukta acele ettiği zaman" anlamındaki ibarede
"aleyhi" lafzı asıl nüshalarda bu şekildedir. Bu da diğer
rivayetlerdeki "bihi" ile aynı anlamdadır.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan:
114- MUKİM İKEN
İKİ NAMAZI CEM ETME BABI