SAHİH-İ MÜSLİM

CENAZE

9- ÖLÜYE -YAKINLARININ KENDİSİ İÇİN AĞLAMALARI SEBEBİ İLE- AZAB EDİLDİĞİ BABI

2139- Bize Ebu Bekr b. Ebi Şeybe ve Muhammed b. Abdullah b. Numeyr birlikte İbn Bişr'den tahdis etti. Ebu Bekr dedi ki: Bize Muhammed b. Bişr el-Abdi, Ubeydullah b. Ömer'den şöyle dediğini tahdis etti: Bize Nafi'in Abdullah'dan tahdis ettiğine göre Hafsa, Ömer için ağlayınca Ömer ona: Yavaş ol kızcağızım. Sen Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: "Muhakkak ölüye yakınlarının kendisi için ağlaması sebebi ile azab edilir" buyurduğunu bilmiyor musun? dedi.

Diğer tahric: Nesai, 1847

AÇIKLAMA: "Şüphesiz ölüye yakınlarının kendisi için ağlamaları sebebi ile azab edilir" (ileride gelecek 2146) bir rivayette: "Yakınlarının kendisi için ağlamalarının bir kısmı sebebi ile" bir diğer rivayette (2143) "hayatta olanın ağlaması sebebi ile" bir başka rivayette (2140) "kendisi için feryad u figan edilmesi sebebi ile kabrinde ona azab edilir" bir diğerinde (2144) "kendisi için ağlanılan kimseye azab edilir" buyurulmaktadır. Bütün bu rivayetler Ömer b. el-Hattab ile oğlu Abdullah (r.a.}'ın naklettiği rivayetlerdir.

Aişe ise (214-2147) bunları kabul etmeyerek bu hallerinin unutmaktan ve tereddüde düşmelerinden kaynaklandığını söylemiş Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in böyle bir şeyi söylediğini kabul etmemiştir. Bunu söylerken de yüce Allah'ın: "Hiçbir kimse başkasının günah yükünü yüklenmez" (En'am, 164) buyruğunu delil göstermiştir. Aişe (r.anha) dedi ki: Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bu sözlerini Yahudi bir kadın hakkında kullanmıştır. Bu kadın hakkında: Yakınları onun için ağlarken ona azab ediliyor, buyurmasından kastı da şu idi: Bu kadına yakınları onun için ağladığından dolayı değil, yakınlarının ağladıkları bu halde küfrü sebebi ile azab edilmektedir.

İlim adamları bu hadisler hakkında ihtilaf etmişlerdir. Cumhur bu hadisleri ölümden sonra kendisi için ağlanılmasını ve ağıt yakılmasını vasiyet eden ve bu vasiyetinin gereği yerine getirilen kişiler hakkındadır, diye tevil etmişlerdir. İşte böyle birisine yakınlarının ağlayıp onun için feryad ve figan etmelerinden ötürü azab edilir. Çünkü bu ağlayıp ağıt yakmak kendisinden dolayı olmuştur ve ona nisbet edilir. İlim adamları der ki: Kendisinin bir vasiyeti olmaksızın ailesinin kendisine ağladığı ve feryad ve figan ettiği kimselere ise azab edilmez. Çünkü yüce Allah: "Kimse başkasının günah yükünü yüklenmez" (En'am, 164) buyurmuştur. Derler ki: Bunu vasiyet etmek arapların adetlerindendi. İşte Tarafa b. Abd'in:

"Eğer ben ölürsem benim için layık olduğum şekilde ağıt yak,

Ve yine benim için elbiseni yakanı yırt ey mabedin kızı" beyiti de bu tür vasiyetlerdendir.

Bu ilim adamları devamla der ki: Hadis bu şekilde arapların alışageldikleri adete göre mutlak olarak zikredilmiştir.

Bir başka kesim şöyle demektedir: Bu gibi hadisler kendisi için ağlanılıp ağıt yakılmasını vasiyet eden ya da böyle yapılmamasını vasiyet etmeyen kimseler hakkında yorumlanır. Buna göre bunların yapılmasını vasiyet eden yahut da yapılmamasını vasiyet etmeyi ihmal eden bir kimse bu sebebten dolayı yani bunların yapılmamasını vasiyeti ihmal etmekteki kusuru dolayısı ile azaba uğratılır. Bunların yapılmamasını vasiyet eden kimseye gelince, bu ikisi sebebi ile ona azab edilmez çünkü bunların yapılmasında onun bir katkısı da yoktur bir kusuru da bulunmamaktadır. Bundan anlaşılan şudur:

Ağlayıp feryat etmemeyi vasiyet etmek vaciptir. Bunu vasiyet etmeyi ihmal eden kimseye bundan dolayı azab edilir.

Bir kesim de şöyle demiştir: Hadislerin anlamı şudur: Araplar ölen için feryad u figan eder onun özelliklerini kendi kanaatlerine göre de güzelliklerini sayarak ağıt yakarlardı. Halbuki güzel kabul edilen bu halleri şeriat açısından çirkin olan ve kendilerinden ötürü azap görmesine sebeb olan hallerdir. Nitekim onlar: Ey kadınları dul bırakan, çocukları yetim, bayındır yerleri tahrip eden, dostları birbirinden ayıran gibi kahramanlık ve övünç sebebi gördükleri hususları söyleyerek ağıt yakıyorlardı. Halbuki bu (amaçla bunlardan söz etmek) haramdır.

Bir başka kesim de şöyle demektedir: Bunun anlamı şudur: Böyle bir kimseye aile halkının kendisi için ağladıklarını işitmesinden ötürü azap görür ve bu hallerine acır. Muhammed b. Cerir et-Taberi ve başkaları bu kanaattedir.

Kadi İyaz dedi ki: Bu da bu husustaki görüşler arasında en uygun alandır. Bunlar babası için ağlamakta olan bir kadına bu işi bırakmasını söylediği ve şu sözlerini eklediği bir hadisi delil gösterirler: "Biriniz ağlayacak olursa onun için onun arkadaşçığı yerine konulur. Bu sebeble ey Allah'ın kulları, kardeşlerinizi azaplandırmayın. "

Aişe (r.anha) dedi ki: Hadisin anlamı, kafir yahut da daha başka günah işlemiş kimseler, yakınlarının kendileri için ağlamakta oldukları zamanda onların ağlayışlarından dolayı değil, günahından dolayı azap görür.

Bu açıklamalar arasında doğru olan bizim cumhurdan naklettiğimiz görüştür. Hepsi de mezheblerinin farklılıklarına rağmen buradaki ağlayıştan yüksek sesle ağlamanın ve feryad ve figan edip ağıt yakmanın kastedildiğini, yoksa yalnızca gözün yaşının akmasının kastedilmediğini ittifakla ifade etmişlerdir.

2140- Bize Muhammed b. Beşşar tahdis etti, bize Muhammed b. Cafer tahdis etti, bize Şu'be tahdis edip dedi ki: Katade'yi Said b. elMüseyyeb'den tahdis ederken dinledim, o İbn Ömer'den, o Ömer'den, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den: "Ölüye kabrinde kendisi için ağıt yakılmasından dolayı azap edilir" buyurdu.

Diğer tahric: Buhari, 1292; Nesai, 1852; İbn Mace, 1953

2141- Bunu bize Muhammed b. el-Müsenna da tahdis etti, bize İbn Ebu Adiy, Said'den tahdis etti, o Katade'den, o Said b. el-Müseyyeb'den, o İbn Ömer'den, o Ömer'den, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den: "Ölüye kendisi için yakılan ağıt dolayısı ile kabrinde azap edilir" buyurduğunu rivayet etti.

2142- Bana Ali b. Hucr es-Sa'di'de tahdis etti ... İbn Ömer dedi ki:

Ömer hançerlendiği vakit bayıldı, bundan ötürü (öldü zannedilerek) onun için feryad ve figan edildi. Ayılınca Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in:

"Şüphesiz ölüye diri olanın ağlaması sebebi ile azab edilir" buyurduğunu bilmiyor musunuz? dedi.

Yalnız Müslim rivayet etmiştir

2143- Bana Ali b. Hucr tahdis etti... Ebu Burde babasından şöyle dediğini rivayet etti: Ömer hançerlenince Suhayb: Vay benim kardeşim, demeye başladı. Bunun üzerine Ömer ona: Ey Suhayb! Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: "Muhakkak hayatta olanın ağlaması sebebi ile ölene de azab edilir" buyurduğunu bilmiyor musun? dedi.

Diğer tahric: Buhari, 1290

2144- Bana Ali b. Hucr da tahdis etti. .. Ebu Burde b. Ebu Musa, Ebu Musa'dan şöyle dediğini rivayet etti: Ömer hançerlenince Suhayb evinden gelip Ömer'in yanına girdi. Karşısında durup ağlamaya başladı. Ömer: Niçin ağlıyorsun? Benim için mi ağlıyorsun? dedi. Suhayb: Allah'a yemin ederim ki ey müminlerin emiri, evet senin için ağlıyorum, deyince. Ömer:

Allah'a yemin olsun ki Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: "Kendisi için ağlanan kimseye azap edilir" buyurduğunu biliyorsundur, dedi.

(Abdulmelik b. Umeyr) dedi ki: Ben bunu Musa b. Talha'ya söyleyince o: Aişe bunlar ancak Yahudilerdir derdi, diye cevap verdi.

AÇIKLAMA: (2144) "Karşısında durup ağladı" onun hizasında, onun yanıbaşında ağladı, demektir.

"Kendisi için ağlanana azap olunur" bu ibare asıl nüshalarda ye harfi ile birlikte "yubM" şeklinde kaydedilmiştir. Bu da sahihtir. Bu durumda (men edatı) "ellezi" anlamında olur. Bir söyleyişe göre ise şart edatı olması da bununla birlikte fiilin sonunda ye harfinin tesbit edilmesi de mümkündür. Şairin:

"Haberler zaten yayılıp dururken sana (bu haber) gelmedi mi" mısrası da böyledir.

"Bunu Musa b. Talha'ya zikrettim" sözünü söyleyen kişi ravi Abdulmelik b. Umeyr' dir.

2145- Bana Amr en-Nakid de tahdis etti ... Enes'den rivayete göre Ömer b. el-Hattab hançerlenince Hafsa onun için yüksek sesle ağladı. Ömer:

Ey Hafsa! Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'i: "Kendisi için yüksek sesle ağlanan kimseye azab edilir" buyurduğunu duymadın mı? dedi. Suhayb de onun için yüksek sesle ağlayınca Ömer: Ey Suhayb! "Kendisi için yüksek sesle ağlanan kimseye azab edildiğini" bilmiyor musun? dedi.

Yalnız Müslim rivayet etmiştir

AÇIKLAMA: "Hafsa onun için yüksek sesle ağladı. .. " Muhakkik dil bilginlerinin dediğine göre bir kimse için yüksek sesle ağlamayı anlatmak üzere "avvele aleyhi ve a'vele aleyhi" denilir. Bunlar iki ayrı söyleyiştir. Yüksek sesle ağlamak demektir. Bazıları ise yalnızca "a'vele"nin kullanıldığını söylemiş olmakla birlikte bu hadis böyle diyenlerin kanaatini reddetmektedir.

2146- Bize Davud b. Ruşeyd tahdis etti, Bize İsmail b. Uleyye tahdis etti, Bize Eyyub Abdullah b. Ebi Muleyke'den şöyle dediğini tahdis etii: Osman'ın kızı ve Eban'ın annesinin cenazesini bekliyor iken İbn Ömer'in yanı başında oturuyordum. Yanında Amr b. Osman da vardı. Bu sırada İbn Abbas, birisi onun elinden tutup yederek geldi. Zammederim onun elinden tutan ona İbn Ömer'in oturduğu yeri haber verdi. O da gelip benim yanıma oturdu. Böylelikle ben ikisi arasında kaldım. Ansızın evin içinden bir ses duyuldu. İbn Ömer - Amr'dan kalkıp onlara bu işi yapmamasım söylemesini istercesine-: Ben Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'i: "Şüphesiz ölüye aile halkının ağlaması sebebi ile azab edilir" buyururken dinledim dedi.

(Ravi) dedi ki: Abdullah (bin Ömer) bunu böylece herhangi bir kayıt zikretmeden söyledi.

İbn Abbas dedi ki: Müminlerin emiri Ömer b. el-Hattab (r.anh) ile birlikte idik. Nihayet el-Beyda'ya kadar geldik. Orada bir ağacın gölgesinde konaklamış bir adam görüverdi. Bana: Git de benim için bu adamın kim olduğunu öğreniver, dedi. Ben de kalkıp gittiğim de onun Suhayb olduğunu gördüm. Yanına dönüp: Sen bana senin için o adamın kim olduğunu öğrenmemi emrettin. O Suhayb' dır dedim. Bana: Bize katılmasını emret, dedi. Ben: Onunla birlikte aile halkı da var, dedim. Ömer: Onunla birlikte ailesi dahi olsa (bunu söyle) dedi. -Belki de Eyyub: Ona bize katılmasını emret, demiş olabilir- (Medine'ye) döndüğümüzde aradan fazla zaman geçmeden müminlerin emiri hançerlendi. Suhayb geldi ve: Vah kardeşim, vah arkadaşım, demeye başladı. Ömer: Sen Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: "Şüphesiz ölene yakınlarının ağlamasının bir kısmı sebebi ile azab edilir" buyurduğunu bilmiyor musun, yahut duymadın mı? dedi. -Eyyub rivayetinde dedi ki: Ya da bilmiyor musun yahut duymadın mı (derken) her iki yerde de soru hemzesinden sonra araya vav koyarak zikretti.-

(Ravi) dedi ki: Abdullah'a gelince, o bu sözü herhangi bir kayıt zikretmeden söyledi. Ömer ise "bazı" kaydı ile zikretti.

Ben de kalkıp Aişe'nin huzuruna girdim, ona İbn Ömer'in söylediklerini naklettim. Bunun üzerine Aişe: Allah'a yemin ederim ki hayır. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) asla: "Ölüye herhangi bir kimsenin ağlamasından dolayı azab edilir" buyurmamıştır. Ama bunun yerine o: "Şüphesiz Allah kafirin azabını aile fertlerinin ağlaması sebebi ile daha da artırır ve şüphesiz güldüren de ağlatan Allah'tır ve hiçbir kimse başkasının günah yükünü yüklenmez" buyurmuştur.

Eyyub dedi ki: İbn Ebu Muleyke dedi ki: Bana Muhammed b. el-Kasım tahdis edip dedi ki: Aişe'ye Ömer'in ve İbn Ömer'in sözleri ulaşınca şöyle dedi: Şüphesiz sizler bana kesinlikle yalan söylemeyen ve) yalan söyledikleri iddia edilemeyecek kimselerden naklediyorsunuz ama kulak bazen hata edebilir.

Diğer tahric: Buhari, 1286; Nesai, 1857

AÇIKLAMA: "İbn Ebu Muleyke dedi ki: İbn Ömer'in yanında oturuyordum ... İkisi arasında kaldım." Bu ifadelerde cenazeyi beklemek maksadı ile oturmanın caiz oluşuna, toplanıp beklemenin de müstehap oluşuna delil vardır. İbn Ömer ile İbn Abbas'ın kendisine göre sahabilik, ilim, fazilet, salah, neseb, yaş ve daha başka hususlar bakımından daha faziletli olmalarına rağmen ve edep, daha faziletli olan bir kimsenin mazeret olmaksızın faziletli iki kişi arasında oturmamasını gerektirmekle birlikte ikisinin arasında oturması bu hususta bir mazereti n bulunduğu şeklinde yorumlanır. Ya İbn Abbas'ın oturduğu yerin onun için daha rahat olması ya da başka bir sebeb dolayısı ile olabilir.

"İbn Ömer dedi ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'i. .. dinledim. Abdullah böylece herhangi bir kayıt zikretmeden bunu söyledi." Yani İbn Ömer rivayetinde hayatta olanın ağlayışı dolayısı ile ölüye azap edildiği şeklindeki rivayetini kayıtsız olarak zikretmiş, Aişe'nin rivayetinde kayıtlı olarak zikrettiği şekilde "Yahudi" kaydı ile de başkalarının kayıtladığı gibi "vasiyet" kaydı ile de zikretmemiş, babası Ömer'in rivayet ettiği gibi aile halkının ağlayışının bir kısmı sebebi ile de dememiştir.

"Aişe: Allah'a yemin ederim ki hayır. Resulullah (asla) ... söylemedi."

Bu ifadelerden de bir kimse kesin emin olmasa dahi bir takım karinelere bağlı olarak galip zan ile yemin etmesinin caiz olduğu hükmü anlaşılmaktadır. Mezhebimizin kabul ettiği görüş de budur. Bundan dolayı da mezheb alimlerimiz şöyle demişlerdir: Ölmüş babasının el-yazısı ile -ona ait olduğunu zannetmesi halinde- filanın üzerinde bir alacağının olduğunu görürse buna dair yemin edebilir.

Denildiğine göre Aişe zanna bağlı olarak yemin etmemiştir. Aksine kesin bir bilgiye dayanarak yemin etmiştir. Bu da hayatının başka herhangi bir zamanında Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den bunu işitmiş olması ile açıklanmıştır. Ancak biz diyoruz ki: Bu iki bakımdan uzak bir ihtimaldir.

Her şeyden önce Ömer ve İbn Ömer Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'i: ''Aile halkının ağlaması sebebi ile ona azab edilir" buyururken dinlemişlerdir.

İkincisi eğer durum böyle olsaydı Aişe (r.anha)'nın bunu delil göstermesi ve: Ben onu hayatının son döneminde dinledim, demesi gerekirdi. Fakat böyle bir gerekçeyi delil olarak göstermeyip ayeti delil olarak göstermiştir. Allah en iyi bilendir.

2147- Bana Muhammed b. Rafi' ve Abd b. Humeyd tahdis etti, İbn Rafi' dedi ki: Bize Abdurrezzak haber verdi, bize İbn Cureyc haber verdi, bana Abdullah b. Ebu Muleyke haber verip dedi ki: Mekke'de Osman b. Affan'ın bir kızı vefat etti. Cenazesinde bulunmak üzere geldik. Cenazede İbn Ömer ve İbn Abbas da bulundu. Bense ikisi arasında oturuyordum. (Yani) ben önce onlardan birisinin yanında oturuyordum, sonra diğeri gelip benim yanıma oturdu.

Abdullah b. Ömer, karşısında duran Amr b. Osman'a: Neden ağlamayı yasak etmiyorsun, çünkü Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Muhakkak ölüye yakınlarının kendisi için ağlamalarından dolayı azab edilir" buyurmuştur, dedi.

İbn Abbas dedi ki: Gerçekten Ömer bu sözlerin bir kısmını söylüyordu.

Sonra sözlerini sürdürüp şöyle dedi: Ömer ile birlikte Mekke'den çıktım. Nihayet biz Beyda denilen yere geldiğimizde bir ağacın gölgesi altında bir kafile ile karşılaştık. Git de bu kafilenin kim olduklarına bir bak, dedi. Ben de gidip baktığımda Suhayb'ın orada olduğunu gördüm. Gelip ona haber verdim. Ömer: Onu yanıma çağır, dedi. Ben de Suhayb'ın yanına döndüm ve müminlerin emirinin yanına gel, dedim.

Sonraları Ömer hançerlenince Suhayb içeri girdi, ağladı. Bu arada: Vay kardeşim, vayarkadaşım, diyordu. Bunun üzerine Ömer: Ey Suhayb! Benim için mi ağlıyorsun, dedi. Halbuki Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Şüphesiz ölene yakınlarının bir kısım ağlaması sebebi ile azab edilir" buyurmuştur, dedi.

İbn Abbas (devamla) dedi ki: Ömer vefat ettikten sonra ben bunu Aişe'ye söyledim. Aişe: Allah Ömer'e rahmet buyursun. Allah'a yemin ederim Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Muhakkak Allah herhangi bir kimsenin ağlaması dolayısı ile mümine azab eder" diye bir şey söylememiştir. Ama o:

"Şüphesiz Allah aile halkının kendisi için ağlamaları sebebi ile kafirin azabını artırır" buyurmuştur, dedi. Yine Aişe şunları ekledi: Size Kur'an yeter. "Hiçbir kimse başkasının günahını yüklenmez" (Fatır, 18) buyurmaktadır.

Bunu söyledikten sonra da İbn Abbas: Güldüren de ağlatan da Allah' dır, dedi. İbn Ebu Muleyke dedi ki: Allah'a yemin ederim ki İbn Ömer hiçbir şey söylemedi.

2148- Bize Abdurrahman b. Bişr de tahdis etti, bize Süfyan tahdis etti, Amr da İbn Ebu Muleyke'den şöyle dediğini nakletti. Bizler Osman kızı ve Eban'ın annesinin cenazesinde idik, dedikten sonra hadisi rivayet etti ama Eyyub ve İbn Cureyc'in açıkça ifade ettikleri gibi hadisi Ömer'den, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den diye merfu olarak açıkça zikretmedi. Her ikisinin hadisi ise Amr'ın hadisi rivayetinden daha mükemmeldir.

2149- Bana Harmele b. Yahya da tahdis etti, bize Abdullah b. Vehb tahdis etti, bana Ömer b. Muhammed'in tahdis ettiğine göre Salim kendisine Abdullah b. Ömer'den Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: "Muhakkak hayatta olanın ağlaması dolayısı ile ölüye azab edilir" buyurduğunu tahdis etti.

2150- Bize Halef b. Hişam ve Ebu Rabi ez-Zehranı de birlikte Hammad'dan tahdis ettiler. Halef dedi ki: Bize Hammad b. Zeyd, Hişam b. Urve'den tahdis etti, o babasından şöyle dediğini rivayet etti: Aişe'nin yanında İbn Ömer'in, ölüye yakınlarının kendisi için ağlaması sebebi ile azab edilir, şeklindeki sözü habrlatılınca Aişe şöyle dedi: Allah Ebu Abdurrahman'a rahmet buyursun. O bir şeyler işittiği halde o işittiklerini iyice bellemedi. İşin aslı şudur. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in yanından bir Yahudi cenazesi geçirildi. Yakınları onun için ağlıyordu. Allah Resulü: "Onlar ağlıyor, ona ise azab ediliyor" buyurdu.

2151- Bize Ebu Kureyb tahdis etti, bize Ebu Usame, Hişam'dan tahdis etti, o babasından şöyle dediğini rivayet etti: Aişe'nin huzurunda İbn Ömer'in, Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e isnad ederek: "Şüphesiz ölüye yakınlarının kendisi için ağlaması sebebi ile kabrinde azab edilir" dediğinden bahsedildi.

Bunun üzerine Aişe: O hata etmiştir. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) 'in söylediği şundan ibarettir: "Muhakkak ona kendi hatiesi yahut zenbi (iki kelime de: günahı anlamındadır) dolayısı ile azab edilir ve onun yakınları ise şu anda onun için ağlamaktadır." Bu da Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) 'in Bedir günü kör kuyunun başına dikilip söylediği söze benzer. O kuyunun içerisinde Bedir'de öldürülmüş müşrikler vardı. Onlara o sözlerini söyledikten sonra: "Muhakkak onlar benim sözlerimi işitiyorlar" buyurdu. Evet, o hata etmiştir. Çünkü Allah Resulü'nün söylediği: "Muhakkak onlar bir zamanlar kendilerine söylediklerimin hak olduğunu biliyorlardır" demekten ibaretti. Aişe daha sonra: "Muhakkak sen ölülere işittiremessin" (NemI, 80); "Ve sen kabirdekilere işittirecek değilsin" (Fatır, 22) buyruklarını okudu. (Yüce Allah):

Onlar cehennemdeki yerlerine yerleştikleri zaman demek istiyor.

Diğer tahric: Buhari, 3979, 3980, 3981; Nesai, 2075

AÇIKLAMA: (2151) "Vehile: hata etti" lafzı vav harfi fethalı, he harfi kesreli de fethalı da söylenir. Hata etti ve unuttu anlamındadır. Ölülerin söylenen sözleri işittiklerini kabul etmeyişi anlamındaki sözlerine gelince kitabın sonlarında Müslim'in bu husustaki hadisleri zikredeceği yerde genişçe açıklamalar gelecektir.

2152- Bize Ebu Bekr b. Ebi Şeybe tahdis etti, bize Veki' tahdis etti, bize Hişam b. Urve bu isnad ile Ebu Usame'nin hadisi ile aynı manada rivayet etti. Bununla birlikte Ebu Usame'nin rivayet ettiği hadis daha eksiksizdir.

Yalnız Müslim rivayet etmiştir

2153- Bize Kuteybe b. Said de Malik b. Enes'den, ona Abdullah b. Ebu Bekir'den naklen okunanlar arasında tahdis etti. O babasından, o Abdurrahman kızı Amre'den rivayet ettiğine göre kendisine şunu haber verdi: Onun işittiği üzere Aişe'ye Abdullah b. Ömer'in: Muhakkak ölüye hayatta olanın ağlaması dolayısı ile azab edilir, sözü zikredilince şöyle demişti:

Allah, Ebu Abdurrahman'a mağfiret buyursun. Elbetteki o yalan söylemiyor. Ama unutmuş ya da hata ediyor olabilir. Mesele şundan ibarettir. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in yanından kendisi için ağlanılan Yahudi bir kadın (cenazesi) geçirildi. Allah Resulü: "Bunlar o kadın için ağlıyorlar, kendisinde ise kabrinde azab ediliyor" buyurdu.

Diğer tahric: Buhari, 1289; Tirmizi, 1006; Nesai, 1855

2154- Bize Ebu Bekr b. Ebi Şeybe de tahdis etti, bize Veki', Said b. Ubeyd et-Tai'den ve Muhammed b. Kays'dan tahdis etti, o Ali b. Rabia'dan şöyle dediğini rivayet etti: Kufe'de kendisi için ağıt yakılan ilk kişi Karaza b. Ka'b oldu. Bunun üzerine Muğire b. Şu'be şöyle dedi: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'i şöyle buyururken dinledim: "Kendisi için ağıt yakılan kimseye kıyamet gününde ona yakılan ağıt sebebi ile azab edilir. "

2155- Bana Ali b. Hucr es-Sa'di de tahdis etti, bize Ali b. Mushir tahdis etti, bize Muhammed b. Kays el-Esedi, Ali b. Rabia el-Esedi'den haber verdi, o Muğire b. Şu'be'den o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den aynısını rivayet etti.

2156- Bunu bize İbn Ebu Ömer de tahdis etti, bunu bize Mervan -yani el-fezari- tahdis etti, bize Said b. Ubeyd et-Tai, Ali b. Rabia'dan tahdis etti, o Muğire b. Şu'be'den o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den aynısını rivayet etti.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

10- AĞIT YAKMA VEBALİNİN AĞIR OLDUĞU BABI