İBNÜ’L-ESİR el-Kamil fi’t-Tarih

ZÜHEYR BİN KAYS EL-BELEVİ'NİN AFRİKA VALİLİĞİ, O'NUN VE KÜSEYLE'NİN ÖLDÜRÜLMESİ

HİCRİ 62.YIL

Abdülmelik bin Mervan halife olunca O'na Kayravan'da bulunan Müslümanların durumundan söz edildi ve yakınları buradaki Müslümanların kurtarılması için gerekli kuvvetin gönderilmesini teklif etti. Bunun üzerine Abdülmelik Züheyr bin Kays el-Belevi'ye Afrika Valiliği'ne getirildiğini bildiren emirnameyi yazdı ve O'na büyük bir ordu hazırladı. Bu ordu Hicri 69 yılında Afrika'ya doğru yola çıktı.

Küseyle durumdan haberdar olunca Berberileri ve Bizansılları topladı.

Arkadaşlarının ileri gelenlerini huzuruna çağırıp onlara şöyle dedi: "Ben buradan Memiş'e giderek orada konaklamak görüşündeyim, çünkü Kayravan'da Müslümanlardan büyük bir kalabalık vardır, onlara eman verdiğimiz için bu emanı bozamayız. Bununla birlikte Züheyr ile çarpışacak olursak bunların arkamızdan üzerimize hücum etmelerinden korkuyoruz. Memiş'e inecek olursak hem kendimizi emniyete almış oluruz, hem de Züheyr ile çarpışabiliriz. Şayet, onlara karşı zafer elde edersek Trablus'a kadar takip eder ve Afrika'dan onların köklerini kazırız, yok onlar bize karşı zafer kazanırlarsa biz de dağlara kaçar ve böylece kurtuluruz."

Yakınları O'nun bu teklifini kabul edince Küseyle Memiş'e gitti. Züheyr durumdan haberdar olunca Kayravan'a girmeyip Kayravan'ın dışında üç gün ikamet etti ve bu süre zarfında hem kendisi, hem de askerleri dinlenmiş oldu. Daha sonra Küseyle'yi aramağa başladı. O'na yaklaşınca karargahını kurdu, arkadaşlarını savaş düzenine sokup Küseyle'nin peşine takıldı. Her iki ordu karşılaştı ve aralarında şiddetli bir çarpışma oldu. Her iki taraftan da pek çok kimse öldü. Öyle oldu ki herkes yaşamaktan ümidini kesti. Günün büyük bir kısmında böylece çarpışmağa devam ettiler. Daha sonra Yüce Allah Müslümanlara yardım etti. Küseyle ve beraberindekiler bozguna uğradı, o ve arkadaşları arasından ileri gelenlerin büyük bir kısmı Memiş'de öldürüldü. Müslümanlar Berberilerle Bizansılları takip ettiler. Yetişip ele geçirdiklerini öldürdüler ve bu şekilde pek çok kimsenin hayatına son verildi. Bu vak'ada Berberilerin ve Bizanshların pek çok ileri gelenleri, eşrafı ve beyleri öldürüldü. Züheyr oradan Kayravan'a geri döndü.

Diğer taraftan Züheyr Afrika'da çok büyük mal, mülk ve servet görmüştü. Buna rağmen orada kalmak istememiş ve şöyle demişti: "Ben buralara cihat için geldim. Dünya'ya meyledip de helak olmaktan korkuyorum."

Züheyr abit ve zahit bir kimse idi. Çevrede karşı konulması gereken güçlü, silahlı düşman bulunmadığından dolayı Kayravan'da bir grup asker bırakarak büyük bir kalabalıkla emniyet içerisinde Mısır'a doğru yöneldi.

Bizanslılar Konstantiniyye'de Züheyr'in Berka'dan Afrika'ya Küseyle ile çarpışmak üzere gitmiş olduğu haberini aldılar. Bu bakımdan bölgenin boşalmış olmasını ganimet bilerek Sicilya adasından pek çok gemilerle ve oldukça büyük kuvvetlerle bölgeye gittiler ve Berka'ya baskınlar yaptılar. Buradan çok sayıda esir aldılar, pek çok kişiyi öldürüp talanda bulundular. Tam bu esnada Züheyr Afrika'dan Berka'ya geri dönmekte idi. Durumdan haberdar edilince beraberindeki askerlere acele etmelerini ve kararlı bir şekilde Bizanshlarla çarpışmalarını emretti. Yola koyuldular. Bizanslı askerler oldukça kalabalıktı. Züheyr'i gören Müslümanlar ondan yardım istediler. Kendisi de geri dönmek imkanını bulamadığından çarpışmağa başladı. İş oldukça ciddiye bindi, çünkü Bizanslılar sayıca Müslümanlara göre çok fazla idiler. Züheyr'i ve arkadaşlarını öldürdüler, onlardan kurtulan olmadı. Bizanslılar da aldıkları ganimetlerle Konstantiniyye'ye geri döndüler.

Abdülmelik bin Mervan Züheyr'in öldürüldüğünü haber alınca, durumdan çok etkilendi ve üzüldü. Daha sonra Afrika'ya Gassanlı Hassan bin Nu'man'ı gönderdi. Biz de bundan inşallah 74. yılın olaylarını anlatırken söz edeceğiz.

Aslında Züheyr'in valiliğinden ve öldürülmesi olayından 69. yılın olayları arasında söz etmemiz gerekirken burada Küseyle ve öldürülmesi ile bağlantılı olması dolayısıyla söz etmiş bulunuyoruz, çünkü olay birdir, farklı yerlerde söz edilecek olursa gerçek yüzüyle anlaşılamazdı.

ÇEŞİTLİ OLAYLAR

Bu sene Hac emirliğini Velid bin Utbe yaptı.

Seffah ve Mansur'un babası olan Muhammed bin Ali bin Abdullah bin Abbas bu sene dünyaya gelmiştir.

Yine bu sene Haşimilerden olan Abdulmuttalib bin Rabia bin Haris bin Abdulmuttalib bin Haşim vefat etti. Sahabiliği de vardır.

Ensardan Mesleme bin Muhalled de bu yıl vefat etmiştir. Peygamber (S.A.V.) vefat ettiğinde on yaşında idi.

Mısır'da Mesruk bin el-Ecda' vefat etti. Onun H. 63 yılında vefat ettiği de söylenmiştir.

BİR SONRAKİ SAYFA İLE DEVAM ETMEK İÇİN AŞAĞIDAKİ İSME TIKLA

HİCRETİN ALTMIŞ ÜÇÜNCÜ YILI OLAYLARI (M. 682-683)

EL-HARRE VAK'ASI