DEVAM: 10. KADER
HAKKINDA BİR BAB
حَدَّثَنَا
أَبُو بَكْر
بْنُ أبِي
شَيْبَةَ،
وَعَلَى بْنُ
مُحَمَّد،
قالاَّ:
حَدَّثَنَا
وَكِيع.
حَدَّثَنَا
يَحْيَى بْنُ
أبِي حية
أَبُو جناب
الكلبي، عَنْ
أبِيه، عَنْ ابْن
عُمَر، قَالَ:
-
قَالَ رَسُول
اللَّه صَلى
اللَّه عَلَيْهِ
وَسَلمْ: ((لاَ
عدوى ولا طيرة
ولا هامة)). فقام
إليه رجل
أعرابي
فَقَالَ: يَا
رَسُولَ اللَّه
أرأيت البعير
يكون بِهِ
الجرب فيجرب إِلاَّبل
كلَهَا؟
قَالَ ((ذلكم
القدر. فمن
أجرب الأول؟)).
فِيْ الزوائد:
هَذَا إسناد
ضعيف.
(Abdullah) İbni
Ömer r.a.’den: şöyle dediği rivayet edilmiştir: Resul-i Ekrem s.a.v.: (İslam
dininde) hastalığın (kendiliğinden) bulaşması yok, kuşlarda uğursuzluk yok,
baykuş ve Ükey’in (öymesi veya evin damına konmasının) uğursuzluğu da yoktur.
> buyurdu. Bir A'rabi ayağa kalkarak: “Ya Resulullah! Sen, (hastalığın
bulaşması yoktur, buyurdun, ama) uyuz olan bir deve'nin deve sürüsünün tümünü
uyuz ettiğini gördün mü (buna ne dersin)?“ dedi. Resul-i Ekrem s.a.v.: ‘‘ İşte,
O (onların uyuz edilmeleri), kaderdir. (Yoksa) kim ilk deveyi uyuz etti?’’
buyurdu.
Zevaid’de bu
hadis’in isnadı ‘’Zayıftır’’ deniyor.
AÇIKLAMA: Kader'in
varlığım isbatlayan bu hadis müteaddit senedler ile ve manayı değiştirmeyen
biraz lafız değişikliği ile Buhari ve Müslim'de de rivayet edilmiştir.
Bu hadis cahiliyet
devrinin kökleşmiş hurafe ve efsanelerinden bir dizisini yıkmıştır. Şöyle ki: Calıiliyet
devrinde bulaşıcı hastalıkların ilahi takdirin etkisi olmadan kendiliğinden
bulaştığına inamlıyordu. İslam dinine göre sebeplerin etkisi zahiridir. Asıl
müessir Allah'tır. Mesela ateş yakar. Fakat ateşe yakma' gücünü veren ve
yaktıran Allah'tır. O, dilerse' yakma gücünü ateşten alır. Nitekim Hz. İbrahim
(Aleyhis'salatü ves'selam) için Nemrud'un koca ateşini gül bahçesine
dönüştürdü.
Bulaşıcı hastalıkların
sirayeti de ancak Allah'ın kaza ve kader hükmü ile olabilir. Kainatta hiç bir
olay kaderin dışında meydana gelmediğine göre bu sirayet olayı da kendiliğinden
olamaz. Bununla beraber bulaşıcı hastalıklardan korunmak ve gerekli tedbirlerde
kusur etmemek yolunda da Reslll-i Ekrem (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) buyurduğu
hadislerle ışık tutmuştur.
Buhari'nin Tıb
kitabında Ebu Hureyre (r.a.)'den rivayet ettiği bu hadisin sonunda geçen; «Bulaşıcı
olan, cüzzam hastasından aslandan kaçar gibi kaç» cümlesi, Nebi (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem)'in bulaşıcı hastalıklara karşı nasıl bir tavır takımlmasının
gerekliliğini emrettiğini göstermektedir. Keza,
Buhari'nin «Tıb Kitabı»nda
Ebu Hureyre (r.a.)'den rivayet ettiği ''Sakın hasta deveyi sağlam devenin
yanına uğratmayınızl'' hadisi de bulaşıcı hastalıklara karşı gerekli tedbiri
almanın lüzumunu bildiriyor.
Ebu Nuaym'ın İbn-i Ebi
Evfa (r.a.)'dan rivayet ettiğine göre, Resulullah (s.a.v.): "Cüzzamlı ile
görüşürken aranızda bir veya iki süngü boyu mesafe bulunsun'', buyurmuştur.
Buhari ve Müslim'in
Tıb kitabına aldıkları bir hadis-i şerife göre, Resül-i Ekrem (s.a.v.): ''Bir
yerde taun olduğunu duyarsanız oraya girmeyiniz. Bulunduğunuz bir yerde taun
hastalığı çıkarsa oradan çıkmayınız'' buyurmuştur. Bu ve benzeri hadisler,
bulaşıcı hastalıklara karşı uygulanan karantina usulünün en güzel şekilleridir.
Keza, Buhari ve Müslim, Tıb bölümünde rivayet ettiklerine göre Hz. Ömer r.a.
halife iken Şam'a gittiğinde, varacağı bölgede taaun hastalığı olduğunu duyunca
Ashab-ı Kiram ile istişare ettikten sonra Ş am'a girmemeye karar verip oradan
geri dönmüştür ..
Tafsilatı inşaallah
Tıb kitabında göreceğiz.
Hadis metnindeki «Adva»
kelimesi hastalığın bulaşması demektir. Yukardan beri belirttiğimiz gibi
hastalığın bulaşması ancak AIlah'ın takdiri ile olur, kendiliğinden olmaz.
Hadiste geçen
"Tıyere» de bir işe gitmek için evinden çıkan yolcunun, önünden kuş veya
başka hayvanın geçmesini uğursuzluk telakki ederek işine gitmekten vazgeçmesi
ve yolundan geri dönmesidir. Bu da cahiliyet devrinin batıl adetlerindendir.
Hiç kimseye yarar veya zarar sağlıyamayan hayvan geçişini uğursuz saymak
insanların çalışma azmini kırar; iradesine olumsuz yönden etki yapar, şahsi
teşebbüslerini engeller. Hadis, bu kötü adet ve inanışı kökünden yıktı.
«Hame,. tabiri ise
Türkçe ukey denilen ve geceleyin uçan kuştur. Cahiliyet devrindeki Araplar bu
kuşu da uğursuz sayarlardı. Gahiliyetin anlayış ve inanışına göre katil malüm
olup kısas cezası görmeyince maktülün ruhu «Hame» kuşu kalıbına girerek
geceleri gelir: Beni sulayınız! Beni sulayınız! diye ötermiş. Katil kısas
edilince uçar gidermiş. Hadis bu hurafeyi de menediyor. Bazı alimler de «Hame,.
ile baykuş kasdedilmiştir, derler. Bu kuş öteden beri bir çok ülkede uğursuz
sayılagelmiştir. Baykuşun bir evin dam veya yakınında ötmesi ev halkına
uğursuzluk getiriyormuş. Hadis bunun da yersiz olduğunu belirtir.
Buhari ve Müslim'in
bazı rivayetlerinde «Ve la safara - safar da yoktur.» ibaresi de mevcuttur.
Müellifin 43. bab'ta rivayet ettiği 3535 nolu hadiste de bu ilave vardır.
Safer: Hicri takvimin
hesabına göre yılın 2'nci ayıdır. Yılın ilk ayı olan M u har r e m, Eşhur-i
Hürüm (= haram aylar) dendir. Ara p lar cahiliyet devrinde Eşhür-i Hürüm'e
saygılı olduklan için blJ aylarda savaş, katil ve soygunlar yapmak
istemezlerdi.
Bir de bunun hilesini
çıkarırlardı. Mesela Mu har r e m ayında savaşmak isteyenler bu ayın
haramlığını «Nesi» dedikleri usulle bir sonraki Saf e r ayına sözde
aktarırlardı. Artık savaşma yasaklığı Saf e r ayına ait olurdu. Resul-i Ekrem
bunu da geçersiz sayarak Saf e rayının Eşhür-i Hürüm'den alamıyacağını burada
bildiriyor. Asr-ı Saadetten zamammıza kadar devam edegelen bir anlavışa göre bu
ayd~ kıyılan nikah devamsız olur. «Safer'de uğursuzluk yoktur» buyurulmakla
böyle telakkilerin tamamen yanlış ve yersiz olduğu belirtilmiş oluyor. Hz. A i
Ş e madiyallahü anha) : «Benim nikahım ve zirafun Safer ayında oldu»
buyurduğuna göre Resulullah (Sallallahü Aleyhi ve Sellem) bu hurafenin
kaldırılmasına bizzat fiilleri ile de çalışmıştır.
Zevaid'de bu hadisin
senedinin zayıf olduğu, zira raviler içinde zayıf sayılan Yahya bin Ebu
Hayye'nin bulunduğu belirtildikten sonra Tirmizi'nin de bu hadisi İbn-i Mes'ud
yolu ile rivayet ettiği ifade ediliyor.
Sindi, bu nakli
yaptıktan sonra diyor ki: Tirmizi, İbn-i Maceh gibi bu hadisi «Kader» bahsinde
almıştır. Fakat Buhari, Müslim ve Ebu Davud bu hadisi Tıb bahsinde Ebu Hureyre
madiyı:ı llahü ,anh) 'den rivayette bulunmuşlardır .
BENZER METİNLE MÜSLİM DEKİ EBU HUREYRE RİVAYETİ VE
İZAH İÇİN BURAYA TIKLAYIN