13- (YATSI NAMAZINA)
ATEME NAMAZI DENMESİNDEN NEHİY BABI
حدثنا هشام
بْن عمار،
وَمُحَمَّد
بْن الصباح.
قالا:حدّثنا
سفيان بْن
عيينة، عَنْ
عَبْد الله
بْن أبي لبيد،
عَنْ أبي
سلمة، عَنْ
ابْن عمر؛
قال:
-
سَمِعْت
رَسُول
اللَّه صَلَى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَم يقول:
((لاَ تقلبنكم
الأعراب
عَلَى اسم
صلاتكم: فإنها
العشاء. وإنهم
ليعتمون
بالإبل)).
(Abdullah) İbn-i
Ömer (r.a.)'den rivayet edildiğine göre şöyle demiştir :
Ben, Resulullah
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'i şöyle buyururken dinledim :
«Araplar (şu)
namazınızın adında size galebe etmesinler. Çünkü O(nun adı) 'İşa'dır. Ve
araplar, develer sebebiyle (o namazı) gece karanlığına tehir ederek ona Ateme
ismini verirler.»"
AÇIKLAMA :
Ateme: Gece
karanlığıdır. Araplar yatsı namazına Ateme diyorlardı. Bu hadisi Müslim'de
Abdullah bin Ömer (r.a.)'den iki senedIe ve biraz lafız farkıyla rivayet
etmiştir. Oradaki bir rivayet, mealen şöyledir:
''Araplar şu
yatsı namazının ''İşa'' isminde size galebe çalmasınlar. Çünkü O(nun ismi)
Allah'ın kitabında İşa'dır. Ve o namaz, develerin sağılması sebebiyle gece
karanlığına tehir edilerek. ona ''Ateme ismi verilir.''
Hadisi bu
lafızIa El- İsmaili Müstahrec'inde Ebu Mes'ud Razi'den, Ebu Ya'la ile Beyhaki
de Abdurrahman bin Avf'tan rivayet etmişlerdir.
Buhari,
AbduIIah El-Müzeni (r.a.)'den rivayet ettiğine göre Nebi (s.a.v.) şöyle
buyurmuştur:
''Araplar akşam
namazının Mağrib isminde size galib gelmesinler. Araplar. akşam namazına İşa
derler.'' Arapların akşam namazına İşa ismini verdiklerine ait hadisin son
cümlesinin ravi AbduIlah El-Müzeni'ye ait olması muhtemeldir.
Müellif, Müslim
ve yukarıda adları anılan zatların rivayet ettikleri hadisler ile Buhari'deki hadisten
anlaşılıyor ki; Araplar akşam namazına ''İşa'' ve yatsı namazına ''Ateme''
diyorlarmış. Bir de Araplar akşam ile yatsı namazının ikisine ''lşaeyn = iki
lşa'' derlermiş.
Nevevi,
Müslim'in şerhinde şöyle der: ''Hadisin manası şudur: 'Araplar, yatsı namazına
Ateme ismini verirler. Çünkü araplar, develeri sağmakla meşgul olduklarından
dolayı yatsı namazını şiddetli karanlığa tehir ederlerdi. Halbuki AIlah'ın
kitabında; ''....ve yatsı namazından sonra ... ''[Nur 58] ayetinde ''İşa''
olarak geçer. Bu sebeple siz Ona İşa demelisiniz. ''
Sahih
hadislerde yatsı namazının ismi Ateme diye geçmiştir.
Nebi (s.a.v.)
yatsı namazına bir taraftan Ateme isminin verilmemesini emrediyor; diğer
taraftan kendileri bu namaz hakkında ''Ateme'' ismini kullanıyor, diye bir
istifham hatıra gelebilir. Buna iki şekilde cevap verilir:
1- Ateme
isminin verilmesine ait yasaklama tenzihen kerahet içindir. Tahrim için
değildir. Ateme isminin kullanılabileceğini beyan için Nebi (s.a.v.)
kullanmıştır.
2- O günkü
Araplar yatsı namazına İşa adının verildiğini bilmedikleri ve İşa denilince
akşam namazını anladıklarından dolayı bir yanlışlığa meydan verilmemesi için
Nebi s.a.v. yatsı namazı hakkında Ateme ismini kullanmıştır.''