DEVAM: 5- MESCİDLERDE
YAPILMASI MEKRUH OLAN ŞEYLER
حَدَّثَنَا
عَبْد اللّه
بْن سعيد
الكندي. حَدَّثَنَا
أبو خالد
الأحمر، عَن
ابْن عجلان، عَن
عمرو بْن
شعيب، عَن
أبيه عَن جده؛
قَالَ
-
نهى رَسُول
اللَّهِ
صَلَى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسلَّمْ عَن
البيع
والابتياع
وعَن تناشد
الأشعار في
المساجد.
Amr bin Şuayb'ın
dedesi (Abdullah bin Amr bin el-As) (r.a.)'dan rivayet edildiğine göre şöyle
demiştir :
Resulullah
Sallallahu Aleyhi ve Sellem, mescidlerde satmaktan, satın almaktan ve
karşılıklı şiirler okumaktan nehiy buyurmuştur.
Diğer tahric:
Tirmizi, Ebu Davud ve Nesai
AÇIKLAMA :
Tirmizi bu
hadis konusu için açtığı bab ta rivayet etmiştir. Tirmizi bunu rivayet ettikten
sonra şöyle der: AbduIlah bin Amr bin el-As (r.a.)'in hadisi hasendir. Amr'ın
babası Şuayb, Muhammed bin Abdillah bin Amr bin el-As'ın oğludur. Buhari: Ben,
Ahmed ve İshak'ın, Amr bin Şuayb (r.a.)'ın hadisini delil saydıklarını gördüm,
demiştir. Muhammed: Şuayb bin Muhammed, Abdullah bin Amr'dan hadis dinlemiş,
demiştir. İlim ehlinden bir cemaat, mescidde satış akdini yapmanın kerahetine
hükmetmiştir. Ahmed ve İshak böyle hükmedenlerdendirler. Tabiilerden bazı ilim
adamları, mescidde satış akdine ruhsat vermişlerdir. Nebi (s.a.v.)'den,
mescidde şiir okumaya ruhsat verdiğine dair rivayet olunan hadis bir tane
değildir.'
Tirmizi'nin
şerhi Tuhfetu'l-Ahvezi yazarı, hadisin açıklanıasıyla ilgili olarak şöyle der:
"Mescidde alış veriş yapmak, cumhur'a göre yasaktır. Hak olanı da budur.
Alış-veriş'in mekruh olmadıgını söyleyenlerin elinde hiç bir delil yoktur.
Bilakis bu babta rivayet edilen hadisler onların görüşünü reddeder.
Şevkani,
en-Neyl'de: 'Alimlerin cumhuru; Mescidde satış akdinin yapılmasına dair
hadisteki nehiy kerahete hamledilir, demişlerdir. el-İraki: Alimler, mescidde
yapılan satış akdinin geçersiz sayılamıyacağına icma' etmişler, demiştir.
el-Maverdi de böyle demiştir. Biliyorsun ki; ayet veya hadiste mevcut nehiy,
aslında haramIık içindir, diyenlere göre bir nehyin haramIıktan mekruhluğa
döndürülebilmesi için, haramlık anlamına olmadığına dair bir alamete ihtiyaç
vardır. Alimlerin yapılan akdin sıhhati üzerine icma' etmiş olmaları, akid
yapmanın haramlığına mani değildir. Yani mescidde satış akdini yapmak haramdır,
günahtır, bununla beraber fasid değildir, sıhhatlidir. O halde akdin sıhhati,
nehyin mekruhluğuna yorumlanmasına karine ve alamet olamaz Şafii'nin bazı
arkadaşları: Mescidde satış akdinin yapılması mekruh değildir, demişlerse de
hadisler bu görüşü reddeder', demiştir.''
Ebu Davud da:
"Cuma namazından önce mesddde halka kurmak" babında bu hadisi daha
uzun bir metinle yine Abdulah bin Amr (r.a.)'den rivayet etmiştir.
El-Menhel
yazarı özetle şöyle der: ''Hadis, mescidde satış akdinin haramlığına delalet
eder. Bu hususta mezheb alimlerinin görüşleri şöyledir:
1- Hanefi
alimlerine göre mescidde alış - veriş işi yaygınlaştığı zaman mekruhtur.
Nadiren yapıldığı takdirde mekruh değildir.
2- Şafiiler'e
göre i'tikafta olmayan kişinin, mescidde herhangi bir şeyi satması veya satın
alması mekruhtur. i'tikafta olan kişinin ihtiyaç duyduğu şeyleri satması ve
alması caizdir. Diğerleri mekruhtur.
3- Malikiler'e
göre satmak ve satın almak işi bağırarak yapılırsa haramdır. Çünkü bu takdirde,
mescid pazar yerine çevrilmiş olur. Alçak sesle yapılan satış ve alış işlemleri
mekrubtur.
EI-Menhel
yazarı: Bu üç mezheb aliminin ayrıntılı görüşlerini teyid eden her hangi bir
delil yoktur, diyerel{ Hanbeliler'in şu görüşlerinin kuvvetli olduğunu söyler:
4- Hanbeliler,
hadisin zahirini tutarak: Mescidde satın alma ve satmanın her çeşidi herkes
için haramdır. İtikafta olanın, olmayan'ın;, ihtiyaç maddesi ile diğer maddenin
ve satış işlerinin azlığı ve çOkfuğunun farkı yoktur, demişlerdir. Ahmed bin
Hanbel: Şu mescidler Allah'ın evleridir. İçinde satış ve alış yapılamaz,
demiştir.
MESCİDLERDE
ŞİİR OKUMAK :
Mescidde şiir
okumanın caiz olmadığı hadisten anlaşılıyor. Yasaklanan şiir, yersiz övgü veya
yermeyi ihtiva eden yahut kibirlenmeyi ifade eden kısma yorumlanmıştır. Böyle
yorumlanınca Buhari ve Müslim'in Said bin el-Müseyyeb'den rivayet ettikleri şu
mealdeki hadise muhalif kalmaz: 'Ömer (r.a.), bir ara mescid'den geçerken
(şair) Hassan (r.a.) şiir okuyordu. Ömer (r.a.) Ona biraz kulak verdi. Bunun
üzerine Hassan (r.a.) Ona: Şu mescidde senden daha hayırlı olan Zat ResuluIlah
(s.a.v.) bulunurken, ben şurada şiir okurdum, dedikten sonra Ebü Hureyre
(r.a.)'e dönerek: 'Allah için söyle. ResuluIlah (s.a.v.)'i bana şöyle
buyururken işittin mi: ''Ey Hassan! Benim yerime sen cevap ver. Allah'ım Hassan
(r.a.)'ı Ruhü'l-Kudüs ile te'yid eyle''' diye sordu. Ebü Hureyre (r.a.) : Evet!
dedi.'' .
Kafirler, Nebi
(s.a.v.) hakkında hiciv şiirlerini söylemişlerdi. ResuluIlah (s.a.v.), Hassan
(r.a.)'in onlara cevap vermesini emir buyurmuştur.
Hadis,
anlatılan şekilde yorumlandıgı takdirde Ahmed bin Hanbel'in Cabir (r.a.)'den
rivayet ettigi şu mealdeki hadise ters düşmez: 'Cabir (r.a.) demiştir ki : Ben
yüz defa'dan fazla ResuluIlah (s.a.v.)'i mescidde gördüm. Ashabı şiir
müzakeresini yaparlar ve cahiliyet devrine ait bazı şeyleri anlatırlardı.
Zaınan zaman Nebi (s.a.v.) Onlarla beraber gülümserdi.'
Bu ve benzeri
badisler, müşrikleri yermeyi, Nebi (s.a.v.)'i sövmeyi, takva ve güzel ahlaka
teşvik etmeyi ihtiva eden şiirlerin mescidde okunmasının caizliğine delalet
eder.
İbnü'l-Arabi:
Din lehinde ve şer'i şerif'in ayakta tutulması ile ilgili şiirleri mescidde
okumakta bir beis yoktur, demiştir.
Nevevi de;
Şiir, Nebi (s.a.v.)'i veya İslamiyet'i övücü mahiyette ise veya güzel ahlak,
takva ve benzeri hayır çeşitleri hakkında ise mescidde okuması sakıncalı
değildir. Ama bir müslüman'ı hiciv etmek, içkiyi övmek, kadınları anlatmak, bir
zalimi övmek, yasak olan böbürlenmek gibi kötü şeyleri işleyen şiirleri
mescidlerde okumak haramdır, demiştir.
Alimlerin
ekserisi mescitlerde şiir okumanın yasaklığına dair hadisler ile caiz olduğuna
dair hadislerin arasını anlattığımız şekilde bulmuşlardır.
Şunu da
belirtelim ki okunması caiz görülen şiirlerin namaz kılmak Kur'an okumak ve
zikir etmekle meşgul olanları şaşırtması halinde okunması caiz değildir.''