13- İMAM OKUDUĞU ZAMAN
SUSUNlJZ BABI
حَدَّثَنَا
أَبُو بَكْر
بْنُ أَبِي
شَيْبَة.
حَدَّثَنَا
أبو خالد
الأحمر، عَن
ابن عجلان،
عَن زيد بْن
أسلم، عَن أبو
صالح، عَن أبي
هُرَيْرَة؛
قَالَ:
-
قَالَ رَسُول
اللَّهِ صَلَى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسلم ((إنما
جعل الإمام
ليؤتم به.
فإذا كبر
فكبروا. وإذا
قرأ فأنصتوا.
وإذا قَالَ:
غير المغضوب
عليهم ولا
الضالين،
فقولوا: آمين.
وإذا ركع
فاركعوا. وإذا
قَالَ: سمع
اللَّه لمن
حمده، فقولوا:
اللهم ربنا
ولك الحمد.
وإذا سجد
فاسجدوا. وإذا
صلى جالساً
فصلوا جلوساً
أجمعين)).
قال السندي:
هذا الحديث
صححه مسلم،
ولا عبرة بتضعيف
من ضعفه.
Ebu Hureyre
(r.a.)'den rivayet edildiğine göre: Resuluüah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)
şöyle buyurdu, demiştir :
«İmam, kendisine
uyulsun diye imam kılınmıştır. Bundan dolayı, imam tekbir aldığı zaman siz de
tekbir alınız, okuduğu zaman susunuz; ğayril mağdubi aleyhim veleddallin dediği
zaman ı amin, deyiniz, rükua gittiği zaman siz de rüku'a gidiniz, semi'allahu
limen hamideh dediği zaman: Allahumme Rabbena ve lekel hamd deyiniz. Secde
ettiğiniz zaman secde ediniz ve oturarak namaz kıldığı zaman, hepiniz oturarak
namaz kılınız.»
Diğer tahric:
Nesai:
Not : Sindi:
Müslim, bu hadisi sahih saymıştır. Bunu zayıf gösterenlerin sözlerine itibar
edilmiş, demiştir.
AÇIKLAMA: Hadisi bu babta rivayet etmekten maksad,
hadisteki; ''Ve imam okuduğu zaman siz susunuz." cümlesidir. imam'ın arkasında
namaz kılan kimsenin Fatiha okumayacağına hükmeden alimlerin delillerinden
birisi, mezkur cümledir. Bununla ilgili geniş izahı. bundan sonraki hadisin
açıklamasıda yapacağız. İnşaallah!
Hadisin diğer
cümlelerinin izahına gelince:
''İmam taharrüm
tekbirini aldığı zaman siz de alınız." parçası hakkında Nevevi şöyle der:
Bu parçada imam'a uya'nın imam'dan sonra tekbir alması emredilmiştir. parça iki
meseleyi içine alır. Birincisi, cemaatın imamdan önce veya imamla beraber
tekbir alamaması ve imam tekbirini aldıktan sonra cemaatın tekbir almaya
başlaması meselesidir. Şu halde imam niyet ederken: 'Allahu Ekber' dediğinde
henüz tekbirin son harfi olan 'R' harfini okumadan önce ona uymak maksadıyla
tekbire başlayan kişilerin namaza girişleri sahih değildir. Bu hususta alimler
arasında ihtilaf yoktur. Çünkü henüz imam sayılmayan ve ancak biraz sonra imam
olacak kimseye uymuş olur. Çünkü imam tekbiri tamam almadıkça imam sayılamaz.
Parçadan alınan
ikinci mes'ele; İmam tekbirini bitirir bitirmez, cemaatın gecikmeden tekbir
alması mes'elesidir. Bu takdirde taharrüm tekbirinin tam faziletine kavuşulmuş
olur. Şayet gecikmeyle imama uyulursa, imama uymak sahihtir. Fakat söz konusu
fazilet kaçırılmış olur.
Hadisin:
''İmam, Fatiha'nın son ayetini okuduktan hemen sonra: Amin, deyiniz"
mealindeki parçası, cemaatın imamdan sonra değil, imamla beraber 'Amin'
demesini daha efdal olduğunu söyleyen arkadaşlarımızın ve başka alimlerin
kaviine açıkça delalet eder. İmam:
''...ğayril
mağdubi aleyhim veleddallin'' dediği zaman imamla cemaat beraber: 'Amin'
derler. ''.İza emmene'l-imame...'' hadisini
bu görüşteki
alimler: ''İmam: 'Amin' demek istediği zaman sizde: Amin. deyiniz."
şeklinde yorumlamışlar ve rivayetleri böylece uzlaştırmışlardır. Bu husustaki
geniş izahat bu kitabın 14. babında yapılacaktır.
Hadis, rüku'ya
ve secdeye gidişte cemaatin imamla beraber değil, imamı izlemelerini
emretmiştir.
Hadisin: ''imam
'Semiallahu ...'' dediği zaman, siz de: 'Allahümme Rabbena ve leke'l-hamd'
duasını okuyunuz..'' parçası ile ilgili açıklama da, kitabın 18. babında
gelecektir.
Hadisin: ''İmam
oturarak namaz kıldığı zaman. hepiniz de oturarak namaz kılınız."
parçasına gelince; alimler bu hususta ihtilaf etmişlerdir. Bir grubu parçanın
zahiri ile hükmetmiştir. Ahmed bin Hanbel ve Evzai böyle hükmedenlerdendirler.
Bir rivayete
göre İmam Malik, ayakta namaz kılabilen kimse, oturarak namaz kılan kişiye, ne
ayakta ne de oturarak uyabilir.
Ebu Hanife, Şafii
ve; Selef'in cumhuruna göre ayakta namaz kılmaya gücü yeten kişi oturarak namaz
kılan kimseye, ancak ayakta durarak uyabilir.. Delilleri de Nebi (s.a.v.)'in,
son hastalığında oturarak namaz kılması, Ebu Bekir (r.a.)'in ve cemaatın ayakta
Ona uyması olayıdır. Bazı alimler söz konusu olayda Nebi (s.a.v.)'in Ebu Bekir
(r.a.)'e uyduğunu söylemişlersede hatalıdır. Doğrusu Nebi (s.a.v.)'in imamlık
etmiş olmasıdır.