79- CUMA GÜNÜNÜN
FAZİLETİ BABI
حَدَّثَنَا
أَبُو بَكْر
بْنُ أَبِي
شَيْبَة.
حَدَّثَنَا
يحيى بْن أبي
بكير.
حَدَّثَنَا زهير
بْن
مُحَمَّد،
عَن عَبْد
اللّه بْن مُحَمَّد
بْن عقيل، عَن
عَبْدُ
الرحمن بْن
يزيد
الأنصاري،
عَن أبي لبابة
بْن عَبْدُ المنذر؛
قَالَ: - قال
النَّبِي
صَلَى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمْ
((إن يوم
الجمعة سيد
الأيام، وأعظمها
عند اللَّه.
وهوأعظم عند
اللَّه من يوم
الأضحى ويوم
الفطر. فيه
خمس خلال. خلق
اللَّه فيه
آدم. وأهبط
اللَّه فيه
آدم إلى
الأرض. وفيه
توفى اللَّه
آدم. وفيه
ساعة لا يسأل
اللَّه فيها
العبد شيئاً
إلا أعطاه. ما
لم يسأل
حراماً. وفيه
تقوم الساعة.
ما من ملك مقرب
ولا سماء ولا
أرض ولا رياح
ولا جبال ولا
بحر إلا وهن
يشفقن من يوم
الجمعة)).
فِي
الزَوائِد:
إسناده حسن.
Ebu Lübabe bin Abdilmünzir
(r.a.)'den rivayet edildiğine göre: Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Selletn), şöyle
buyurdu, demiştir:
«Şüphesiz Cum'a
günü, Allah katında günlerin büyüğü ve en azametlisidir. Allah katında Kurban
bayramı ve Ramazan bayramı günlerinden daha büyüktür. Onda beş meziyet vardır.
Allah, adem (Aleyhisselam)'ı o gün yarattı, Allah, adem (Aleyhisselam)'ı
(Cennetten) yere o gün indirdi, Allah, adem (Aleyhisselam)'ı o gün öldürdü. O
günde öyle bir saat vardır ki, (mu'min) kul haram bir şey istemedikçe Allah Teala'dan
ne isterse mutlaka Allah verecektir. Kıyamet o günde kopacaktır.
Yüce makama
erişen melekler, gök, yer, rüzgarlar, dağlar ve deniz Cuma gününden korkarlar.
(Anılan varlıklardan) bu günden korkmayan tek bir ferd yoktur.»
Not: İsnadının
hasen olduğu Zevaid'de bildirilmiştir.
AÇIKLAMA: Hadis, Cuma gününün bütün günlerden üstün olduğuna
delalet eder. Müslim, Tirmizi, Ebu Davud, Nesai ve başkalarının rivayet ettiği
ve; ''Güneşi doğan en hayırlı gün Cuma günüdür. Adem (a.s.) onda
yaratıldı....'' diye başlıyan hadis de bu üstünlüğü ifade eder, bu hadiste
anılan meziyetleri bildirir, bu arada başka meziyetleri de belirtir.
Hadis Cuma
gününün bayram günlerinden de daha büyük olduğunu bildirir.
Günlerin en
faziletlisinin Kurban bayramı günü olduğu hususunda rivayet bulunduğu gibi
Arefe günü hakkında da benzer rivayetler vardır. EI-Menhel yazarı Cuma gjinü
fazileti babında bu rivayetleri naklederken: Bu rivayetlerin Cuma'nın
faziletine ait Ebu Hureyre (r.a.)'in hadisine muhalif değildir. Çünkü Cuma'nın
faziletine ait hadis, haftanın en üstün gününün Cuma günü olduğunu bildirir,
der. Burada El-Iraki'nin Cuma faziletine ait hadisin Kurban Bayramı ve Arefe
günü faziletine ait hadislerden daha sahih olduğunu söylediğini nakletmiştir.
Nevevi de Arefe
(Hac da Arafat'a çıkma) gününün yılın en faziletli günü olduğunu, Cuma gününün
fazilet bakımından bunu takip ettiğini söyler. Bilindiği gibi müellifimiz
(İbn-i Mace'n) in rivayetinde Arefe gününden bahsedilmemiş, Cuma gününün iki
bayram günlerinden üstün olduğu bildirilmiştir.
Hadiste anılan
beş meziyete gelince el-Menhe! yazarı bu hususta şu bilgiyi vermiştir:
1- Adem
(a.s.)'ın Cuma gününde yaratılmasından maksat ona ruh üfürülmesidir.
2- Adem
(a.s.)'ın Cuma günü cennetten yere indirilmesidir. Adem (a.s.) Hindistan'ın
Serendip denilen yerine indirilmiştir. Onun cennet'ten çıkarılıp yere
indirilmesi de bir meziyettir. Çünkü bu olay bol hayra vesile olmuştur. En
büyük hayır Resul-i Ekrem (s.a.v.)'in dünyaya şeref vermesidir.
İbnü'l-Arabi,
Tirmizi 'nin şerhinde: Adem (a.s.)'ın cennetten çıkması, insan neslinin meydana
gelmesine vesile olmuştur. Bu arada nice Nebiler, veliler ve salihler
doğmuştur. Adem (a.s.)'in cennet'ten çıkması bir kovulma mahiyetinde değil, bir
takım hikmetli işlerin hasıl olması amacını taşır. Nitekim tekrar cennete
girer,' demiştir.
3- Adem
(a.s.)'ın Cuma günü vefat etmesidir. Nereye defnedildiği kesin olarak belli
değildir. Hindistan'da, Mekke'nin Ebu Kubeys mağarasında ve Kudüs'te,
defnedildiği rivayetleri vardır. Adem (a.s.)'ın ölümü Cuma.'nın
meziyetlerindendir. Çünkü El-Hakim ve Beyhakl'nin İbn-i Ömer (r.a.)'den rivayet
ettikleri mevkuf bir hadiste: ,''Ölüm mü'min için bir hediyedir.''
buyurulmuştur.
4- Haram bir
istekte bulunmamak şartı ile yapılacak duaların mutlaka kabul buyurulacağı bir
saatın Cuma gününde mevcut olmasıdır.
(Bu saatin
hangi zamana rastIadığı kesinlikle malumumuz değildir. Bazı rivayetlere göre
imam'ın minbere çıkıp oturduğu zaman ile Cuma farzının selamı arasındaki
süredir. Diğer bazı rivayetIere göre Cuma günü gün batmadan biraz önceki
zamandır. Sahabilerle tabiilerin cumhurunun ikinci rivayetle hükmettikleri
nakledilmiştir. EI-Menhel yazarı bu saat için açılan özel babta bu konu ile
ilgili rivayetleri ve alimlerin görüşlerini genişçe anlatmıştır.)
S- Kıyamet'in
Cuma günü kopmasıdır. Bu da Cuma'nın meziyetlerinden sayılmıştır. Çünkü
mü'minler için kıyamet günü iki büyük nimet vardır. Birisi ebedi cennete
kavuşmalarıdır. Diğeri de din düşmanlarının cehennem cezasına çarptırılması ve
adaletin tecelli etmesidir."
Hadisin sonunda
bütün meleklerin, gök'ün, yerin, rüzgarların, dağların ve denizin daima Cuma
gününden korktukları belirtiliyor:
Ebu Davud'un
rivayetinde mealen :
''Cinler ve
insanlar hariç yürüyen her canlı kıyametin kopması endişesi içinde her Cuma
günü şafaktan gün doğuşuna kadar bakıp durur.'' buyurulmuştur.
Bu rivayet,
kıyametin Cuma günü şafak ile gün doğuşu arasındaki zaman içinde vuku
bulacağına ve Allah'ın verdiği ilham ile tüm canlıların bunun şuuru içinde Cuma
günlerinin anılan zamanında kıyametin kopması endişesini duyduklarına, yalnız
insanlarla cinlerin bu korkuyu taşımadıklarına delalet eder. İnsanlar ve cinler
bunu bilmediklerinden dolayı değil, aşırı gafletlerinden dolayı bu korkuyu
duymazlar.
MüeIlif İbn-i
Mace'nin rivayetinde canlı olmayan varlıkların da bu korku içinde oldukları
bildirilmiştir. Buna benzer hükümler Kur'an'da da mevcuttur. Mesela; ''Hiç bir
şey yoktur ki Allah'a hamd ederek tesbih etmesin. Lakin siz onların
tesbihlerini anlayamazsınız.'' (İsra 44)
Hadis, bütün
mahlukatın günleri ve kıyametin Cuma günü kopacağını bildiklerine ve duygu,
idrak sahibi olduklarına delalet eder.