44-- İSTİNŞAK VE
İSTİNSARDA MUBALAĞA ETMEK
حَدَّثنَا
أَحْمَد بْن
بعدة.
حَدَّثنَا
حماد بْن
زَيْد، عَن
منصور. ح
وحَدَّثنَا
أَبُو بَكْرِ
بْن أَبِي
شَيْبَةَ.
حَدَّثنَا
أَبُو الأحوص،
عَن منصور،
عَن هلال بْن
يساف، عَن
سلَمْة بْن
قيس؛ قَالَ:
-
قَالَ رَسُول
اللَّه صَلى
اللَّه عَلَيْهِ
وَسَلمْ:
((إِذَا توضأت
فانثر، وإذا
استجمرت
فأوتر)).
Seleme bin Kays
(El-Eşcai) (Radiyallahu anh)'den rivayet
edildiğine göre şöyle söylemiştir: Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)
bana buyurdu ki:
«Abdest
aldığın zaman (burnuna su çektikten sonra) sümkür ve taşla istinca ettiğin
zaman taş sayısını tek yap.»
AÇIKLAMA :
İstinsar.
intisar ve nesir aynı manayı ifade ederler. Hepsi buruna çekilmiş suyu
sümkürmek suretiyle dışarı almaktır. Tuhfetu'l-Ahvezi. mazmaza ve istinşak
babında El-Hafız İbn-i Hacer'den naklen beyan ettiğine göre tarif edilen
istinsar da yani buruna çekilen suyun sümkürmek suretiyle dışarı atılmasında
elin yardımcı olarak kullanılıp kullanılmaması neticeyi değiştirmez. Fakat İmam
Malik. elin yardımcı olarak kullanılmadığı sümkürmek hayvanınkine benzediği
gerekçesi ile mekruh saymıştır. Ama meşhur olan bunun mekruh olmamasıdır. El
ile sümkürüldüğü zaman müstahab olanı, sol elin kullanılmasıdır. Nesai bunun
için özel bir bab açmıştır.
Hadisin istinca
ile ilgili fıkrasına gelince, yine Tuhfe yazarı şunları söyler: Ebu Hureyre
(r.a.)'in rivayetinde fıkra şöyledir:
'Taş ile
istinca eden kimse tek yapsın. Kim tek yaparsa iyi etmiş olur. Kim tek yapmazsa
(çift yaparsa) mahzur yoktur.’ Bu rivayeti Ahmed, Ebu Davud ve İbn-i Maceh
rivayet etmiştir.
Hafız, İbn-i
Hacer EI-Fetih'te: Bu rivayetteki fazlalığa ait isnad hasendir. Ebu Hanife ve
Malik bu rivayeti tutarak istincade muteber olan şey istinca sayısı değildir.
Muteber olan, bu işi tek yapmaktır. Şafii, Ahmed ve hadis ehli ise Müslim'in
Selman'dan rivayet ettiği şu mealdeki hadisi esas tutmuşlardır .
Sizden hiç bir
kimse üçten az taşla istinca etmesin.
Bunlar
temizlemeye riayet etmek kaydı ile en az üç taşın kullanılmasını şart koşmuşlar
ve üç taşla gereken temizlik sağlanmadığı takdirde, temizleninceye kadar taş
sayısı arttırılır. Ancak taş sayısını tek tutmak müstahabtır. Çünkü bu hadiste
'İstinca eden tek yapsın' emri vardır. Yalnız bu emir vucup için değildir. Zira
Selman'ın hadisinde: 'Kim tek yapmazsa sakıncası yoktur buyurulmuştur. Böylece
hadisler arasında uyumluluk sağlanır.