122- VİTİR KILMADAN
UYUYAKALAN VEYA UNUTAN'IN BABI
حَدَّثَنَا
أبو مصعب،
أحمد بْن أبي
بكر المديني،
وسويد بْن
سعيد؛ قَالَ:
حَدَّثَنَا
عَبْدُ
الرحمن بْن
زيد بْن أسلم،
عَن أبيه، عَن
عطاء بْن
يسار، عَن أبي
سعيد؛ قَالَ:
-
قال رَسُول
اللَّهِ
صَلَى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسلَّمْ ((من
نام عَن الوتر
أو نسيه،
فليصل إذا
أصبح،
أوذكره)).
Ebu Said-i Hurin
(r.a.)'den rivayet edildiğine göre; Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)
şiiyle buyurdu, demiştir:
«Her kim vitir
namazını kılmadan (fecir doğuncaya kadar) uyuyakalırsa veya unutursa,
sabahladığı zaman veya hatırına geldiği zaman kılsın.»
Diğer tahric:
Tirmizi, Ebu Davud ve Hakim
AÇIKLAMA: Vitir namazını kılmadan uyuyup fecr atıncaya
(şafak doğuncaya) kadar uyanmayan, keza vitir namazını unutup şafaktan sonra
hatırlayan kimsenin vitir namazını kılacağına bu hadis delildir. Uyuyan kimse
uyandığı zaman, unutan kişi de hatırlayınca kılacaktır.
EI-Menhel
yazarı, bu hadisin şerhinde aşağıdaki bilgiyi vermiştir:
"Hadis,
vitir namazının vacibliğine hükmedenlerin delillerindendir ve vitir namazının
kaza edilmesinin meşruluğuna delalet eder.
Sahabilerin,
tabiilerin ve onlardan sonra gelenlerin cumhuru, vitir namazının kaza
edilmesinin meşruluğuna hükmetmişlerdir. Sa'd bin Ebi Vakkas, Ali. İbn-i
Mes'üd, İbn-i Ömer, Ubade bin Samit, Amir bin Rabia. Ebu Derda', Muaz bin Cebel
ve İbn-i Abbas gibi sahabiler (r.a.) böyle hükmedenlerdendirler. Keza İbrahim
en-Nehai, Sevri, dört mezheb imamları. Evzai ve İshak da böyle demişlerdir.
VAKTİNDE
KILINMAYAN VİTİR NE ZAMAN KAZA EDİLİR?
Bu hususta
ihtilaf vardır. Şöyle ki :
1 İbn-i Abbas,
Mesruk, Hasen-i Basri, Nehai, MekhuI, Katade, Malik. Ahmed ve İshak (r.a.) : Fecirden
sonra ve sabah namazından önce kaza edilir, demişlerdir.
Tirmizi: Nebi
(s.a.v.)'den: ''Sabah namazından sonra vitir namazı kılmak yoktur.'' hadisi
rivayet edilmiştir. Bazı alimler bununla hükmetmiştir. Şafii, Ahmed ve İshak
bunlardandır, demiştir .
EI-Menhel
yazarı, bu alimlerin delillerini zikrettikten sonra sözlerine devamla şöyle
der:
İbn-i Nasr,
sahabilerden ve diğerlerinden bir çok eser zikrederek bunların fecirden sonra
ve sabah namazından önce vitir kıldıklarını nakletmiştir.
2- Nahai'ye
göre güneş doğmadıkça sabah namazından sonra da olsa vitir kaza edilir.
3- Şa'bi,
El-Hasan, Tavus, Mücahid ve Hammad: Vitir namazı sabah namazından sonra da,
güneş doğduktan sonra da öğle vaktine kadar kaza edilebilir, demişlerdir. İbn-i
Ömer (r.a.)'den de bu kavil rivayet edilmiştir.
4- İbn-i Hazm,
unutmak veya uyuyakalmuk nedeniyle veya bile bile kılmamak arasında fark
olduğunu söyliyerek şöyle demiştir: Eğer bilerek terk ederse kaza etmez. Fakat
diğer hallerde gece veya gündüz ne zaman isterse kaza eder.
5- Şafii
mezhebinin meşhur kavline göre gece de gündüz de kaza edebilir.
6- Hanefi
alimleri: Kerahet vakitleri dışındaki zamanlarda kaza edilir, demişlerdir.
El-Menhel
yazarı, yukardaki ihtilafları ve delilleri zikrettikten sonra: Tercihe şayan
kavil, kerahet vakitleri dışında her zaman kaza edilebilmesi şeklindeki
kavildir. Böyle hükmedildiğinde delillerin arası bulunmuş olur. Hadis,
uyuyakalana ve unutana ait ise de bile bile kılmıyanın kaza etmesi daha
tabiidir. Nitekim farz namazın kaza edilmesinde cumhurun kavli bu merkezdedir.
Yani bile bile farz namazı terkedenin kaza etmesi gerekir, der."