174- GECE İBADETİNE
KALKMAK HAKKINDA GELEN (HADİSLER) BABI
حَدَّثَنَا
أبو بكر بن
أبي شيبة.
حَدَّثَنَا أبو
معاوية، عن
الأعمش، عن
أبي صالح، عن
أبي هريرة؛
قال:
-
قال رَسُول
اللَّهِ
صَلَى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسلَّمْ
((يعقد
الشيطان على
قافية رأس
أحدكم بالليل
بحبل فيه ثلاث
عقد. فإن استيقظ
فذكر اللّه
انحلت عقدة.
فإذا قام
فتوضأ، انحلت
عقدة. فإذا
قام إلى
الصلاة انحلت
عقدُه كلها،
فيصبح نشيطاً
طيب النفس قد
أصاب خيراً.
وإن لم يفعل،
أصبح كسلاً
خبيث النفس لم
يصيب خيراً)).
Ehu Hureyre
(r.a.)'den rivayet edildiğine göre; Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)
şöyle buyurdu, demiştir :
«(Sizden birisi
uyuyunca) şeytan geceleyin onun ensesine üç düğümlü bir ip bağlar. O kimse
uyanıp Allah'ı anarsa bir düğüm çözümlenir. Kalkıp abdest aldığı zaman bir
düğüm (daha) çözülür. Namaza durduğu zaman bütün düğümler çözümlenir. Artık
(gece namazına kalkan) o kimse, düğümü çözük, hafif, gönlü hoş ve hayra ulaşmış
olarak sabahlar. Eğer (Allah'ı anmayı, abdest almayı ve namaz kılmayı)
yapmazsa, uyuşuk, gönlü habis ve hiç bir hayra ulaşmadığı bir halde
sabahlar.»"
Diğer tahric:
Malik, Buhari, Müslim, Ebu Davud ve Nesai de bunu benzer lafızlarla rivayet
etmişlerdir.
AÇIKLAMA: Kafiye: Bir şeyin kafiyesi onun sonu demektir. Bu
nedenle şiirin sonuna kafiye denilir. Burada baş'ın kafiyesi ile boyunun arkası
yani ense kastedilmiştir. Uyuyan adam'ın ensesine şeytan'ın düğümlü ip
bağlaması' hakiki veya mecazi olabilir. El-Menhel yazarı hadisin zahirini,
hakiki manaya daha yakın görmüştür. Sihirbaz kadınların ipleri düğümlemeleri ve
üzerinde bir şeyler söyleyerek üfürmeleri malumdur. Şeytan'ın da ekserisi kadın
olan sihirbazlar gibi ipleri düğümleyip bağlaması mümkündür.
Bu bağlama işi
mecazi olabilir. Yani sihirbaz büyülediği kimseyi etki altında tuttuğu gibi
şeytan da uyuyan kişiyi adeta büyülemişcesine ibadetten ve Allah'ı anmaktan
alıkoymak ister.
En-Nihaye
yazarı; Maksat, şeytan'ın uyuyan kişinin uykusunu ağırlaştırması ve
uzatmasıdır. Artık sanki onu bağlamış ve üç düğümle düğümlemiştir, der.
Şeytan'dan
maksat İblis olabilir. Bazıları bunu uzak görerek: İblis milyonlarca insanın
ensesine ip bağlamayı yetiştiremez, demişler ise de bunun garipsenmemesi
gerekir. Çünkü Allah'ın İblis'e bu gücü vermesi mümkündür.
Bazıları da şeytan'dan
maksat İblis'in avanesi olan şeytanlardır.
Artık bu işi
herhangi bir şeytan veya her kişiye musallat olan belirli şeytan yapar.
Bu hadis
Buhari'nin Ebu Hureyre (r.a.)'den merfu olarak rivayet ettiği şu hadis'e ters
düşmez:
«Sen akşam
yatağına gireceğin zaman Ayetü'l-Kürsi olan;
اللّهُ لاَ
إِلَـهَ
إِلاَّ هُوَ الْحَيُّ
الْقَيُّومُ
لاَ
تَأْخُذُهُ
سِنَةٌ وَلاَ
نَوْمٌ لَّهُ
مَا فِي
السَّمَاوَاتِ
وَمَا
فِي
الأَرْضِ مَن
ذَا الَّذِي
يَشْفَعُ عِنْدَهُ
إِلاَّ
بِإِذْنِهِ
يَعْلَمُ مَا
بَيْنَ
أَيْدِيهِمْ
وَمَا
خَلْفَهُمْ
وَلاَ يُحِيطُونَ
بِشَيْءٍ
مِّنْ
عِلْمِهِ
إِلاَّ بِمَا شَاء وَسِعَ
كُرْسِيُّهُ
السَّمَاوَاتِ
وَالأَرْضَ
وَلاَ
يَؤُودُهُ
حِفْظُهُمَا وَهُوَ
الْعَلِيُّ
الْعَظِيمُ
Bakara suresi
255.] ayeti sonuna kadar oku. Çünkü bunu okursan Allah tarafından bir muhafız
(melek) senin başında devamlı bekler ve .sabaha kadar şeytan sana yaklaşmaz.,.
Çünkü bu babtaki hadisi manevi düğümlemeye ve Buhari'deki hadisi maddi
yaklaşmaya yorumlamak veya bunun tersine yorum yapmak mümkündür. Yahut her iki
hadis de maddi yaklaşma ve düğümlemeye veya ikisi de manevi alanda yorumlanır.
Bu takdirde Buhari'deki hadis buradaki hadisi hususileştirir. Yani yatağa
girerken Ayetü'l-Kürsi'yi okuyanlar bu babtaki hadisin hükmünden müstesnadır.
Şeytan onların ensesine düğümlü ip bağlayamaz.
Hadis, kişi,
uyandığında Allah'ı anarsa ipin bir düğümünün çözüleceğini bildirmiştir.
Allah'ı anmak zikrin her çeşidi ile gerçekIeşir. Kur'an okumak, Hadis okumak,
dini ilimle meşgul olmak da buna dahildir.
Cünüp adam'ın uyandığı
zaman boy abdesti almadan yalnız abdest alması ile düğüm çözülür mü?
Bazıları
hadisin genelliğine bakarak: Evet, demişlerdir. Bazıları da: Hayır,
demişlerdir. Bunlar derler ki: Uyananların büyük çoğunluğu cünüp olmayıp
yapacağı iş abdest almak olduğu için hadis abdest almaktan bahsetmiştir. Cünüp
ise ancak boy abdesti aldığı zaman düğüm çözümlenir.
Hadisteki zem,
namaza kalkmaya niyetli olmayan kimseye mahsustur. Çünkü kalkmaya niyetli olup
uyanmayan veya kalkmayı itiyad edindiği halde her nasılsa uyanamayan kimsenin
kalkmışçasma sevap kazandığı ve onun uykusunun kendisi için Allah tarafından
verilmiş bir sadaka olduğu Malik, Ebu Davud, Nesai ve Beyhaki'nin rivayet
ettikleri Aişe (r.anha)'nın merfu' hadisi ile sabittir.
HADİSİN FIKIH
YÖNÜ :
1- Gece uykudan
uyanınca Allah'ı anmak, abdest alıp namaz kılmak sünnettir.
2- Bunu
yapandan şeytan uzak durur ve bunu yapmak, bol ecir, mutluluk ve gönül
hoşluğuna vesile olur .