DEVAM: 153- İSTİSKA
NAMAZI HAKKINDA GELEN HADİsLER BABI
حَدَّثَنَا
مُحَمَّد
بْنُ
الصَّبَّاح.
حَدَّثَنَا
سُفْيَان،
عَن عَبْد
اللّه بْن أبي
بكر؛ قَالَ: -
سمعت عباد بْن
تميم يحدث
أبي، عَن عمه؛
أنه شهد
النَّبِي
صَلَى
اللَّهُ
عَلَيْهِ وَ سَلَّمْ
خرج إلى
المصلى
يستسقي.
فاستقبل القبلة،
وقلب رداءه
وصلى ركعتين. حَدَّثَنَا
مُحَمَّد
بْنُ
الصَّبَّاح.
أَنْبَأَنَا
سُفْيَان،
عَن يحيى بْن
سعيد، عَن أبي
بكر بْن
مُحَمَّد بْن
عمروابن حزم،
عَن عباد بْن
تميم، عَن عمه،
عَن النَّبِي
صَلَى
اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمْ
بمثله. قال
سُفْيَان،
عَن
المسعودي؛
قَالَ: سألت
أبا بكر بْن
مُحَمَّد بْن
عمرو: أجعل
أعلاه أسفله،
أو اليمين على
الشمال؟
قَالَ: لا. بل
اليمين على
الشمال.
Abbad bin
Temim"in amcası (Abdullah bin Zeyd bin Asım) (r.a.)'dan rivayet edildiğine
göre :
Kendisi Nebi
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in istiska için musallaya çıktığını, orada
Kıbleye dönüp ridasını çevirdiğini ve iki rek'at namaz kıldırdığını müşahede
etmiştir.
... Abbad bin
Temim'in amcasından bunun misli Nebi (Sallallahu Aleyhive Sellenı)'den rivayet
edilmiştir. Süfyan'ın el-Mes'udi'den rivayet ettiğine göre' el-Mes'udi:
Ben, Ebu Bekir
bin Muhammed bin Amr (r.a.)'e: Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ridasının
yukarı tarafını mı aşağıya indirdi, yoksa ridasının sağ yanını mı sol cepkenine
aldı? diye sordum. Ebu Bekir (r.a.): Hayır. Sağ yanını sol cepkenine aldı, diye
cevap verdi, demiştir.
Diğer tahric:
Kütüb-i Sitte sahiplerinin hepsi, Ahmed, Darekutni ve Beyhaki de bunu benzer
lafızlarla rivayet etmiştir.
AÇIKLAMA: Ebu Davud'un rivayetinde Nebi (s.a.v.)'in
musallaya çıktığında cemaata iki rek'at namaz kıldırdığı, bu namazda açıktan
okuduğu, ridasını tahvil ettiği (ters çevirdiği), ellerini kaldırıp dua ettiği,
yağmur dilediği ve Kıble'ye döndüğü ifade edilmiştir.
İstiska
namazında imam'ın açıktan okumasının müstahablığı hususunda İbn-i Battal,
alimlerin icmaını nakletmiştir.
Hadisin وقلب
رداءه --ve kalebe ridaehu--
cümlesi iki şekilde yorumlanabilir. Birisi: 'Etek tarafını tutup omuza atmak ve
rida'nın yaka kısmını aşağıya salıvermektir. Diğeri: Ridanın sağ yanını sol
cepkeni ve sol tarafını sağ cepkeni üzerine getirmek suretiyle çevirmektir.
Hadisin tercemesinde belirtildiği gibi ravi el-Mes'udi bu cümleyle kastedilen
manayı ravi Ebu Bekir'e sormuş ve ikinci mananın kastedildiği şeklinde cevap
almıştır.
Bazı
rivayetlerde bu cümle yerine; وحول رداءه --ve
hevvele ridaehu-- cümlesi vardır. Bunun manası 'Ridasını tahvil etti'dir.
Ridanın tahvili de iki şekilde yorumlanabilir. Ebu Davud'un bir rivayetinde;
"Ridasını tahvil etti" cümlesinden sonra: "Sağ yanını sol
cepkeni ve sol yanını sağ cepkeni üzerine attı." diye açıklayıcı bir cümle
bulunuyor.
Ebu Davud,
Tahavi ve Beyhaki'nin diğer bir rivayetlerinde AbduIlah bin Zeycl (r.a.) :
"Resulullah (s.a.v.), üstünde siyah bir hamise olduğu halde istiskaya
çıktı. Hamisanın etek tarafını tutup yukarıya yani omuzuna atmak istedi. Bu zor
olunca mübarek cepkeni üzerine çevirdi" demiştir.
Rida tahvilinin
nasul olduğu hakkında alimler ihtilaf etmişlerdir.
Maliki'ler ile
Hanbeli'lere göre rida'nın tahvili, sağ tarafı sol'a ve sol taraf'ı sağ'a almak
suretiyle çevirmektir. Rida yuvarlak olduğu takdirde böyle tahvil edilmesine
Şafii'ler de hukmetmiştir. Şayet dört köşeli ise böyle çevirmekle beraber
rida'nın eteğini omuz tarafına ve omuz tarafını etek tarafına çevirilmesini
Şafiiler meşru görmüşlerdir. Hanefiler'den Muhammed ise. imamın ridasının etek
tarafını omuzlara aImasına ve omuz tarafını aşağıya sarkıtmasına hükmetmiş,
cemaatın rida tahvilini meşru görmemiştir. Rida, kaftan olduğu takdirde ters
çevirilmelidir, demiştir.
İstiska
namazında ridayı tahvil etmenin hikmeti, bu değişikliği hayra yorumlayarak
Allah Teala'nın kuraklık ve kıtlık halini de bereketli yağmur ve bolluk haline
tahvil ve tebdil etmesini ummaktır. Hadis, dua için Kıble'ye dönüldüğü zaman
ridanın tahvil edileceğine delalet eder.