26- GECEDEN ORUCA NİYET
ETMEK VE NAFİLE ORUCU BOZMA SERBESTLİĞİ HAKKINDA GELEN HADİSLER BABI
حَدَّثَنَا
أَبُو بَكْر
بْنُ أَبِي
شَيْبَة.
حَدَّثَنَا
خالد بْن مخلد
القطواني،
عَن إِسْحَاق
بْن حازم، عَن
عَبْد اللّه
بْن أبي بكر
بْن عمرو بْن
حزم، عَن
سالم، عَن ابن
عمر، عَن
حفصة؛ قالت: -
قال رَسُول
اللَّهِ
صَلَى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسلَّمْ: ((لا
صيام لمن لم
يفرضه من الليل)).
Hafsa (r.a.)'dan
rivayet edildiğine göre; Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle
buyurdu, demiştir: «Geceden oruca niyet etmeyene oruç yoktur.»
Diğer tahric: Ebu
Davud, sevm; Tirmizî, savm; Nesaî, siyam; (benzeri); Muvatta; siyam; Darimî,
savm; Ahmed, Darekutni , İbn-i Huzeyme,
ve İbn-i Hibban da bunu rivayet etmişlerdir,
AÇIKLAMA: Hadis, oruca geceleyin niyet etmenin vacibliğine
delalet ediyor. EI-Menhel yazarı, alimlerin bu husustaki görüşlerini izah
etmiştir. Bu cümleden olarak şöyle demiştir:
1- İbn-i Ömer
(r.a.), Cabir b. Yezid, Malik, el-Leys ve İbn-i Ebi Zi'b bu hadisin zahirini
tutarak, farz ve nafile orucu ayırd etmeden geceleyin oruca niyet etmenin şaırt
olduğunu söylemişlerdir
2- Şafii ve
Ahmed: Farz oruç ta geceleyin niyet farzdır. (1701 nolu) Aişe (r.anha)'nin
hadisi gereğince nafile oruca gündüz de niye! edilebilir, demişlerdir.
3- Ebu Hanife
ve arkadaşları: Ramazan, belirli adak ve nafile oruçlar için geceleyin ve
gündüz öğleye kadar niyet edilebilir. Bunların delili «Fecir doğuncaya kadar
yiyiniz içiniz ... » (Bakar 187) mealindeki oruçla ilgili ayettir. Şöyle ki:
Allah Teala fecre kadar yiyip içmeyi mübah kılmış, sonra orucu emretmiştir. Şu
halde oruca niyet, fecirden sonra bir şey yemeyip içmemeye karar vermektir.
İkinci delilleri, Aişe (r.anha)'nın 1701 nolu hadisidir. Hanefi alimleri, Hafsa
(r.anha)'nın bu hadisini, faziletin olmayışı anlamına yorumlamışlardır. Yani
geceleyin niyet etmiyenin orucu, faziletli ve mükemmel bir oruç değildir,
demektir. Veyalhut hadisten maksad, akşam olmadan yarınki oruca niyet etmenin
yasaklanmasıdır. Şöyle de yorumlanabilir: Bu hadis, kaza ve kefaret oruçları
gibi muayyen olmayan oruçlara mahsustur. EI-Menhel yazarı bu yorumlara karşı
Şafiiler'in cevaplarını zikretmiştir.
4- Ata,
Mücahid, Züfer ve Zühri'ye göre mukim ve sıhhatı olan kimse için Ramazan
orucuna niyet etmek farz değildir. Çünkü zaman, yani Ramazan ayında bulunmuş
olmak Ramazan orucunu gerektirir.
Bu hadis,
Ramazan'ın her günü için ayrı ayrı niyetin farziyetine delalet ediyor. Ömer,
İbn-i Ömer, Hasen-i Basri, Ebu Hanife, Şafii, en sahıh rivayete göre Ahmed
(r.anhum) ve alimlerin cumhuru böyle hükmetmişlerdir.
Malik ile
arkadaşları ve İshak: Ramazan'ın ilk gecesi bayrama kadar bir niyet kafidir.
Her gün için ayrı ayrı niyete gerek yoktur. Yapılması müstehabtır.
EBU DAVUD HADİSİ VE İZAH İÇİN BURAYA TIKLAYIN