DEVAM: 26- GECEDEN
ORUCA NİYET ETMEK VE NAFİLE ORUCU BOZMA SERBESTLİĞİ HAKKINDA GELEN HADİSLER
BABI
حَدَّثَنَا
إسماعيل بْن
موسى.
حَدَّثَنَا شريك،
عَن طلحة بْن
يحيى، عَن
مجاهد، عَن
عائشة؛ قالت:
-
دخلت على
رَسُول
اللَّهِ
صَلَى اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسلَّمْ
فقال ((هل
عندكم شيء؟)) فنقول:
لا. فيقول ((إني
صائم)) فيقيم
على صومه. ثم يهدى
لنا شيء
فيفطر. وقالت:
وربما صام
وأفطر. قلت:
كيف ذا؟ قالت:
إنما مثل هذا
مثل الذي يخرج
بصدقة. فيعطى
بعضاً ويمسك
بعضاً.
Aişe (r.a.a)'dan:
Şöyle demiştir: Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yanıma girerek:
«Yanınızda (yiyecek) bir şey var mı?» diye sorar; Biz de; Hayır, deriz. O da:
«O halde ben oruçluyum» buyurarak orucu üzerinde durur. Sonra bize yiyecek bir
şey hediye edilir, O da orucunu bozar (dı) Aişe (r.anha): O (böylece) bazen
nafile oruç tutmuş ve bozmuştur, dedi.
(Ravi
Mücahid demiştir ki Ben, Aişe (r.anha)
ya bu nasıl olur? diye sordum. Dedi ki: Bunun durumu, bir sadaka ile çıktıktan
sonra bir kısmını verip bir kısmını tutan kimsenin durumu gibidir.
Diğer tahric:
Ahmed, Ebu Davud, Nesai, Darekutni, Beyhaki ve Tirmizi'de de Aişe (r.anha)'nın
hadisini kısa ve uzun metinler halinde ve benzer lafızlarla rivayet
etmişlerdir.
AÇIKLAMA: Hadis, nafile oruca gündüz niyet etmenin
caizliğine delalet ediyor. Ebu Hanife ve Şafii bununla hükmetmişlerdir. Bu
hüküm; Ali, Ebu Eyyub-i Ensari, Huzeyfe, İbn-i Mes'ud, Ebu Talha, Said bin
Cübeyr ve Nehai (r.anhum)'den de rivayet edilmiştir. Bu gruptaki alimlere göre
nafile oruca öğleden önce niyet edilebilir. Adamın fecirden itibaren oruç
bozucu bir şey yapmamış olması şarttır.
Ahmed ve Said
b. el-Müseyyeb'e göre nafile oruca öğleden sonra da niyet edilebilir.
Malik'e göre
nafile oruç için gece niyet etmek gerekir; Ancak devamlı oruç tutan için
geceden niyet etmek şart değildir.
Züfer,
el-Müzeni ve bazı alimlere göre nafile oruca da farz oruç gibi geceden niyet
etmek farz değildir.
Hadis, nafile
oruca niyetlenen kimsenin orucunu bozmasının caizliğine de delalet ediyor.
Alimlerin bu husustaki görüşleri şöyledir:
1- Ömer, Ali,
İbn-i Mes'ud, İbn-i Ömer, İbn-i Abbas, Cabir, Huzeyfe, Ebu'd-Derda. Sevri,
Şafii, Ahmed ve ishak (r.a.)'e göre nafile oruca niyetlenen bir kimse, orucunu
bozabilir. Ve kaza etmesi gerekmez. Bir özür yokken bozmak mekruhtur. Bununla
beraber nafile orucu bozduğu takdirde kaza etmesi müstehabtır.
2-
Zahiru'r-Rivaye'de Ebu. Hanife ve Malik'e göre başlanan nafile orucu tamamlamak
vacibtir. Bir özür yokken bozmak caiz degildir. Özürsüz bozduğu takdirde günah
işlemiş olur Ve kaza etmesi gerekir. Nafile urucunu bozması için babası, annesi
veya hecası şefkat. dolayısıyla emretmeleri gibi bir özür dolayısıyla Orucunu
bozarsa günah olmaz Malikiler'e göre kaza etmesi gerekmez, fakat Hanefiler'e
göre kaza etmesi gerekir. Çünkü Malik, Ebu. Davud ve Nesai'nin Aişe
(r.anha)'dan rivayet ettikleri bir badise göre Aişe (r.anha) ile Hafsa (r.anha)
nafile oruçlarını özürsüz bozmuşlar, sonra durumu Peygamber (s.a.v.)'e
anlatmışlar; Peygamber (s.a.v.):
"Boynunuza
vebal girmiş değildir. O gün yerine bir gün oruç tutunuz.'' buyurmuştur.
Hanefi
alimlerinden el-Münteka sahibi ile el-Kemal b. el-Hümam nafile orucu özürsüz
bile olsa bozmanın mübahlığı hükmünü tercih etmişlerdir. Çünkü bu konuda
hadisler sabittir.
Nafile oruca
niyetlenip bir kaç saat oruç tuttuktan sonra bozan bir kimsenin, oruçlu durduğu
saatler için sevap kazandığı, Aişe (r.anha)'nın Mücahid'e verdiği cevaptan
anlaşılıyor.