DEVAM: 26- YETERİNCE
VARLIKLI İKEN (HALKTAN MAL) İSTEYENİN (KÖTÜ DURUMUNUN BEYANI) BABI
حَدَّثَنَا
الحسن بْن علي
الخلال،
حَدَّثَنَا
يحيَى بْن
آدم.
حَدَّثَنَا
سُفْيَان، عَن
حكيم بْن
جبير، عَن
مُحَمَّد بْن
عَبْدُ الرحمن
بْن يزيد، عَن
أبيه، عَن
عَبْد اللّه
بْن مسعود؛
قَالَ: - قال
رَسُول
اللَّهِ
صَلَى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسلَّمْ: ((من
سأل، وله ما
يغنيه، جاءت
مسألته يوم
القيامة
خدوشاً أو
خموشاً أو كدوحا
في وجهه)) قيل:
يا رسول
اللَّه! وما
يغنيه؟ قال
((خمسون
درهماً، أو
قيمتها من
الذهب)).
فقال رجل
لسفيان: إن
شعبة لا يحدث
عن حكيم بْن
جبير. فقال
سفيان: قد
حدثناه زبيد،
عَن مُحَمَّد
بْن عَبْدُ
الرحمن بْن يزيد.
Abdullah bin
Mes'ud (r.a.)'den rivayet edildiğine göre. Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve
Sellem) şöyle buyurdu, demiştir: — «Gına
verip geçindirecek malı varken halktan isteyen kimsenin dilencilikle aldığı şey
kıyamet günü onun yüzünde yara, bere olarak gelir. Ashab-ı Kiram tarafından: — Ya Resulallah! (Halk'tan istemeye mani) ne
kadar mal insana gına verir? diye soruldu. Resul-i Ekrem (Sallallahu Aleyhi ve
Sellem): — «Elli dirhem gümüş veya-
bunun değerinde altın.» diye cevap buyurdu.
(Ravi Yahya
demiştir ki:) Bir adam (Ravi) Süfyan'a: Şu'be, Hakim bin Cübeyr'den hadis
rivayet etmez, demiş, Süfyan'da: Bu hadisi bize Muhammed bin Abdirrahman bin
Yezid'den (Hakim'den başka) Zübeyd (de) rivayet etmiş, demiştir.
Diğer tahric:
Bu hadisi, Ahmed, Tirmizi, Ebu Davud, Nesai, Darimi, Tahavi ve Darekutni de
rivayet etmişlerdir.
AÇIKLAMA: Hadisin başındaki sened de Süfyan, Hakim bin
Cübeyr vasıtasıyla Muhammed bin Abdirrahman bin Yezid'den rivayet etmiştir.
Şu'be, Hakim'den hadis rivayet etmezdi. Bir adam bu durumu Süfyan'a anlatmakla
onun, Hakim'den hadis rivayetini uygun görmediğini sezdirrnek istemiş. Süfyan
da bu hadisi yalnız Hakim'den değil Zübeyd'den de işittiğini ve Zübeyd'in de
bunu Muhammed bin Abdirrahman'dan rivayet ettiğini ifade etmiştir. Yani bu
hadisi Muhammed'den Süfyan'a aktaran yalnız Hakim değildir. Zübeyd de vardır.
Süfyan'a bu durumu söyleyen zatın Şu'be'nin Tirmizi Abdullah bin Osman olduğu
Ebu Davud tarafından belirtilmiştir.
Hadiste geçen
Huduş, Humuş ve Kuduh kelimeleri deriyi tırmalamak, yaralamak ve kazımak
sonucunda görülen yara bere demektir.
EI-Kari 'Bu
kelimeler arasındaki; ''-ev- (veya)'' kelimesi ravinin tereddüdünden olabilir.
Yani hadiste bu üç kelimeden birisi buyurulmuştur. Ama hangisinin
kullanıldığında tereddüt vardır.
''Veya''
manasını ifade eden '-ev-' kelimesinin dilencilerin derecelerini beyan etmek
için olması da muhtemeldir. Çünkü, az dilenen, çok dilenen ve dilencilikte
ifrat eden olmak üzere üç grup dilenci vardır. Kıyamet günü bunların durumları
farklıdır. Humuş, yüzdeki yara ve beredir. Dilencilikte ifrat eden (ileri
giden)'e aittir. Huduş, derideki yara ve beredir. Bu da çok dilencilik edene
aittir. Kuduh, deri üstündeki çiziktir. Bu ise az dilenene aittir. Bir kavle
göre Huduş, deriyi ağaç la tahriş etmek, Humuş, deriyi tırnaklarla tırmalamak
ve Kuduh ısırmaktır,' demiştir.
İhtiyacına
yetecek kadar malı varken halktan mal dileyenlerin, dilencilikle topladıkları
malların kıyamet günü onların yüzünde yara ve bere haline geleceğinden maksat,
onların yüzlerinde nefret verici izlerin hakikaten bulunmasıdır. Veya mahşer
halkı arasında, onları teşhir edecek ve tanıtacak bir takım alametlerin
bulunmasıdır.
Hadis, elli
dirhem gümüş veya bu değerde altını bulunan bir kimsenin halktan mali yardım
istemesinin haram olduğuna delalet eder.- Bu husustaki gerekli bilgi bundan
önceki hadisin izahı bölümünde verilmiştir.