DEVAM: 42- BİR
CARİYE'Yİ AZAT EDİP SONRA ONUNLA EVLENEN ADAM (IN SEVABININ BEYANI) BABI
حَدَّثَنَا
أحمد بن عبدة.
حَدَّثَنَا
حماد بن زيد.
حَدَّثَنَا
ثابت وعبد
العزيز عن
أنس؛ قَالَ: -
صارت صفية لدحية
الكلبي. ثم
صارت لرَسُول
اللَّهِ
صَلَى اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَم بعد.
فتزوجها وجعل
عتقها صداقها. قَالَ
حماد: فقال
عبد العزيز
لثابت: يا أبا
مُحَمَّد! أنت
سألت أنسا ما
مهرها؟ قَالَ:
أمهرها نفسها.
Enes (r.a.)'dtn;
Şöyle demiştir: (Hayber savaşında esir alman) Safiyye (binti Huyey) (r.anha);
Dıhye el-Kelbiyye (r.a.)'ın (cariyesi) oldu. Bundan sonra Resulullah
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in (cariyesi) oldu. Bunun üzerine Efendimiz
onunla evlendi ve onu azad etmeyi onun için mehir eyledi.
(Ravi) Hammad demiştir
ki: (Ravi) Abdü'l-Aziz, ravi Sabit'e: Ey Eba Muhammed! Sen Nebiin Safiyye'ye
neyi mehir eylediğini Enes'e sordun mu? demiş. Sabit: Efendimiz, Safiyye'nin
nefsini (azad etmeyi) onun için mehir eyledi demiştir.
AÇIKLAMA: Kütüb-i Sitte sahipleri ve Tahavi bu hadisi
rivayet etmişlerdir. Bazı rivayetler uzundur. Müslim'in rivayetinde: "Ravi
Sabit, Enes (r.a.)'a: Ey Ebu Hamza! Efendimiz, Safiyye'ye neyi mehir eyledi?
diye sormuş, Enes de: Safiyye'nin nefsini (azat etmeyi mehir eyledi). Onu azat
etti ve onunla evlendi. demiştir." ilavesi vardır.
HADİSİN FIKIH
YÖNÜ :
Hadisin
zahirine göre cariyenin efendisi, onu azat etmeyi onun için mehir yapabilir.
Said bin
el-Müseyyeb, Nahai, Tavus, Zühri, Sevri, Ahmed, İshak, Hasan-ı Basri ve Ebu
Yusuf böyle demişlerdir. Bunlara göre cariye sahibi böyle yaparsa cariye azat
edilmiş olur, kıyılan nikah sahihtir ve azat etme işi mehir sayılır.
İmam Ebu
Hanife, Malik, Şafii, Muhammed bin el-Hasan ve Züfer'e göre cariyeyi azat etmeyi
mehir yapmak sahih değildir. Azat etmekten başka bir mehir kadına verilir.
Çünkü Peygamber (s.a.v.)'in ve Ashabının yaptığı böyledir. Altın ve gümüşü
mehir yaparak evlenirlerdi. Mehir hakkında varid olan hadislerden bu durum
açıkça anlaşılıyor.
Bu grup,
açıklamasını yaptığımız Enes (r.a)'ın bu hadisine müteaddit cevaplar vermiştir.
Bu cevaplardan birisi şudur: "Peygamber (s.a.v.) Safiyye'yi azat etmeyi
onun için mehir eyledi." sözü Enes'in sözüdür. Bu söz Enes'in bir yorumu
olabilir. Safiyye'nin mehri anılmayınca Enes böyle yorumlamış olabilir. İkinci
bir cevap: Bu, Peygamber (s.a.v.)'e mahsus bir hüküm olabilir. Başkası böyle
yapamaz.