Bablar – Konular – Numaralar

<< 1771 >>

59- İTİKAF'A BAŞLAYAN VE İTİKAF'I KAZA ETMEK HAKKINDA GELEN HADİSLER BABI

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْر بْنُ أَبِي شَيْبَة. حَدَّثَنَا يعلى بْن عبيد. حَدَّثَنَا يحيى بْن سعيد، عَن عائشة؛

- قالت: كان النَّبي صلَّى اللَّه عليه وسلَّم إذا أراد أن يعتكف صلى الصبح، ثم دخل المكان الذي يريد أن يعتكف فيه. فأراد أن يعتكف العشر الأواخر من رمضان. فأمر، فضرب له خباء. فأمرت عائشة بخباء فضرب لها. وأمرت حفصة بخباء فضرب لها. فلما رأت زينب خباءهما، أمرت بخباء فضرب لها. فلما رأى ذلك رَسُول اللَّهِ صَلَى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسلَّمْ قال: ((آلبر تردن)) فلم يعتكف في رمضان، واعتكف عشراً من شوال.

Aişe (r.anha)'dan; Şöyle demiştir: Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) itikaf etmek İstediği zaman sabah namazını kılar, sonra itikaf etmek istediği (Mesciddeki yere) giderdi. (Bir yıl) Ramazanın son on günü İtikaf etmek istedi. Emir buyurdu. Kendisi için (Mescid içinde) bir çadır kuruldu. Sonra Aişe (r.anha) bir çadır getirilmesini emretti. Ona da bir çadır kuruldu. Hafsa (r.anha) da bir çadırın getirilmesini emretti. Onun için de bir çadır kuruldu. Zeyneb (r.anha), Aişe İle Hafsa (r.anhuma)'nın çadırlarını görünce O da bir çadırın kurulmasını emretti. Onun için de kuruldu. Sonra Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bu durumu görünce (muhterem üç hanımına hitaben): «Siz hayır ve takva mı istiyorsunuz?» buyurdu. Ve (O yıl) Ramazan da itikaf etmedi. Şevval'de on gün itikaf etti.

Diğer tahric. Bu hadisi, Tirmizi hariç Kütüb-i Sitte sahipleri ve Beyhaki de bunu rivayet etmişlerdir,

AÇIKLAMA: Hadis, Peygamber (s.a.v.)'in itikaf ettiği yere sabah namazından sonra girmeyi itiyad haline getirdiğine delalet eder.

Bir gün veya daha fazla sürece itikaf etmek isteyenin itikaf edeceği yere ne zaman gireceği hususunda alimler ihtilaf etmişlerdir.

Evzai, Sevri ve Leys bin Sa'd'a göre sabah namazından sonra itikaf yerine girilir.

Dört mezheb imamlarının dahil olduğu bir cemaata göre güneşin gurubundan biraz önce itikaf yerine girilir. Bunların delili Buhari'nin rivayet ettiği Ebu Said-i Hudri (r.a.)'ın: "Resulullah (s.a.v. (Ramazan ayının) aşr-ı evsat (yani ortasındaki on gece) ında itikaf ederdi. (bir defasında) yirmi birinci gece olunca. ki bu geceyi izleyen sabah itikaf'tan çıkardı. O gece buyurdu ki: ''Benimle beraber itikafta olanlar son on günde itikaf etsinler.'' mealindeki hadisidir. Bu grubtaki alimler: Hadiste "Aşr'' kelimesi kullanılmıştır. Bu kelime "On gEce" anlamını ifade eder. "Aşret" kelimesi olsaydı "on gün" manasını ifade edecekti. Nitekim Allah Teala: "Zilhicce'nin on gecesine andolsun." (Fecr 2) buyurmuştur. Yani gece sayısını belirten kelime "Aşr'' olarak Kur'an'da kullanılmıştır. Aşr-i ahir'in ilk gecesi yirmi birinci gecesidir.

Bu grubtaki alimler bu babtaki Aişe (r.anha)'nın hadisine şöyle cevap verirler: Peygamber (s.a.v.) akşama doğru itikaf niyetiyle mescide girmiş, gece tenha olduğu için geceyi orada geçirmiş ve sabah namazından sonra kendisi için mescid içinde kurulan çadıra girmiştir.

Bu hadise başka cevaplar da verilmiştir.

İTİKAFTAN ÇIKMA VAKTİ

1- Ebu Hanife ve Şafii'ye göre bayram akşamı yani Ramazan'ın son günü güneş battıktan sonra itikaftan çıkılır.

2- Malik'e göre ise bu şekil yapmak caiz olmakla beraber, müstehab oian şekil bayram namazından sonra itikaftan çıkmadır,

İTİkAF'IN KAZA EDILMESİ

Hadis, itikafa başlayan bir kimsenin bir maslahat için itikafını yarıda bırakmasının caizliğine delalet eder. Çünkü Peygamber (s.a.v.) itikafını tamamlamadan çıkmıştır.

Yarıda bırakılan itikafın kaza edilip edilmeyeceği hususunda ihtilaf vardır: Malik'e göre kaza edilmesi gerekir. İster adak olan itikaf olsun, ister sünnet olan itikaf olsun. Ramazan'daki itikaf olsun. Başka aylardaki itikaf olsun. Hüküm budur.

Diğer üç mezheb imamlarına göre eğer girilen itikaf vacip bir itikaf ise kazası gerekir, değilse gerekmez. Çünkü Peygamber (s.a.v.) itikafını yarıda kesen eşlerine, kaza etmelerini emretmemiştir. Kendisinin o yıl Şevval ayında itikaf etmesine gelince, o itikaf kendisine vacib olduğu için değildir Bir ibadet yapmak istediği zaman onu tamamlamak iştiyakından dolayıdır. Ramazan'da yapmadığı itikafı Şevval'de nafile olarak kaza etmiştir. Kaza etmeye mecbur olduğu için yapmamıştır. Nitekim bir gün meşguliyeti dolayısıyla kaçırdığı öğlenin son sünnetini ikindi namazından sonra kaza, etmiştir.

Buhari'nin rivayetinde Aişe (r.anha)'nın itikaf için Peygamber (s.a.v.) 'den müsaade aldıktan sonra kendi itikafı için Mescid'de çadır kurdurduğu belirtilmiştir. Hafsa (r.anha)'nınkinin de böyle olduğu Nesai'nin rivayetinde belirtilmiştir. Fakat efendimizin diğer hanımı Zeyneb (r.anha)'nın müsaade aldığına dair bir kayda rastlamadım.

Peygamber (s.a.v.), hanımlarının üçünün çadırlarını görünce: «(Bununla siz hanımlar!) hayır ve takva mı istiyorsunuz?» buyurmuştur. Yani hayır ve takva istemiyorsunuz. Ebu Davud'un rivayetinde; Peygamber (s.a.v.)'in hem kendi çadırını hem de (muhterem) eşlerinin çadırlarını yıktırdığı belirtilmiştir.

Hanımların çadırlarını şu sebeple yıktırmış olması muhtemeldir: Hanımları, O'na düşkünlükleri dolayısıyla bir kıskançlık duygusuyla itikaf yarışına koyulmaları endişesi Peygamber (s.a.v.) de belirmiş olabilir, veya Mescid-i Nebevi içinde çadırların çokluğu cemata izdiham ve sıkıntı veriyordu.

Hanımların itikaflannı yarıda kesmelerine gönüllerinin yatışması için Peygamber (s.a.v.)'in kendi çadırını yıktırmış olması muhtemeldir.

HADİSİN FIKIH YÖNÜ :

1- İtikafa girme zamanı sabah namazından sonradır. Bu husus için yukarıda gerekli izah verildi.

2- İbadet ihtiyacı için mescidde çadır kurmak caizdir.

3- Kadınlar mescidde itikaf edebilirler.

4- Kadın, kocasının izniyle bile itikaf'a başlamış iken kocası ona mani olabilir ve yarıda bıraktırabilir. Cumhur'un kavli budur. Malik'e göre izin veren koca mani olamaz.

5- İtikafa başlayan kimse bir yarar düşüncesiyle itikafını yarıda bırakabilir.

6- İtikaf kaza edilebilir. Bu husus yukarda izah edildi.