32- BİR CARİYEYİ İKİ
TALAKLA BOŞAYIP SONRA ONU SATIN ALAN ERKEK (HAKKINDA GELEN HADİS) BABI
حَدَّثَنَا
مُحَمَّد بن
عبد الملك بن
زنجوبه أبو
بكر.
حَدَّثَنَا
عبد الرزاق.
حَدَّثَنَا
معمر عن يحيى
بن أبي كثير،
عن عمر بن
معتب، عن أبي
الحسن، مولى
بني نوفل.
-
قَالَ: سئل
ابن عباس عن
عبد طلق
امرأته تطليقتين
ثم أعتقا.
يتزوجها؟
قَالَ: نعم.
فقيل له: عمن؟
قَالَ: قضى
بذلك رَسُولَ
اللَّهِ صَلَى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَم.
قَالَ عبد
الرزاق: قَالَ
عبد اللَّه بن
المبارك: لقد
تحمل أبو
الحسن هذا
صخرة عظيمة
على عنقه.
Nevfel oğullan
azadlısı Ebü'l-Hasan (r.a.)'dan rivayet edildiğine göre şöyle demiştir: Bir
köle (câriye olan) karısını iki talâkla boşadıktan sonra ikisi de âzad
edilmiştir. Bu erkek bu kadınla (tekrar) evlenebilir mi? sorusu İbn-i Abbâs
(r.a.)'a soruldu. İbn-i Abbâs: Evet (evlenebilir), dedi. Bunun üzerine İbn-i
Abbâs'a: (Bu hükmü) kimden (rivayet ediyorsun)? diye soruldu. O: Resulullah
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bununla
hükmetti, diye cevap verdi.
Diğer tahric:
Bunu Ahmed, Ebu Davud, Nesai ve Beyhaki de rivayet etmişlerdir.
AÇIKLAMA: Hadisin son kısmında bulunan ve ravi Ebu'l-Hasan
hakkında İbnü'l-Mübarek'in söylediği söz ile ilgili fıkrayı Ebu Davud. Ahmed
bin Hanbel'den naklen rivayet etmiştir.
İbn-i Abbas
(r.a.)'a soru soran zatın ravi Ebu'l-Hasan olduğu Ebu Davud'un rivayetinde belirtilmiştir.
Ebu'l-Hasan bu soruyu kendi şahsı ile karısı için sormuştur. Çünkü Nesai de
bulunan bir rivayette Ebü'l-Hasan; Ben ve karım ikimiz de memluk idik,
demiştir.
Memluk;
başkasının malı demektir Köle ve cariye manalarını kapsar.
HADİSİN FIKIH YÖNÜ
:
Hadisin
zahirine göre bir köle azad edildiği zaman, hakkı olan talak sayısı üçe çıkar.
Bu nedenle; köle iken iki talakla boşadığı karıya rac'at (dönüş) yapabilir.
Çünkü azad edilmekle sahib olduğu Üçüncü talakı duruyor. İbn-i Abbas ve
Zahiriye mezhebi mensubları böyle hükmetmişlerdir. Lakin cumhurun tatbikatı
böyle değildir. Bu hadisle amel etmemişler ve şöyle yorum yapmışlardır: İbn-i
Abbas'ın dediği durum üç talakla yapılan boşamanın bir talak sayıldığı döneme
aittir. Nitekim o dönemdeki bir kölenin iki talakla ettiği yeminle bir talak
gidiyordu. Ama o dönemdeki uygulamanın değiştiği malumdur. Yani üç talakla
yapılan boşama yemini ile bir değil, üç talak vaki olur. Şu halde hadisin hükmü
ilk döneme aittir,
Hadisin sonunda
bulunan İbnü'l-Mübarek'in sözünün manası şudur: Ebu'l-Hasan büyük bir vebali
yüklenmiştir. Çünkü onun rivayeti tüm fıkıhçıların kavIine ters düşer.