DEVAM: 5- MALIN ÜÇTE
BİRİYLE VASİYYET ETMEK BABI
حدّثنا
عَلِيُّ بْنُ
مُحَمَّد. ثنا
وَكِيعٌ عَنْ
هِشَامِ بْنِ
عُروَةَ،
عَنْ
أَبِيهِ، عَنْ
ابْنِ
عَبَّاسٍ؛
قَالَ:
وَدِدْتُ
أَنَّ
النَّاسَ
غَضُّوا مِنَ
الثُّلُثِ
إِلَى
الرُّبُعِ.
لأَنَّ رَسُولُ
اللَهِ صلى
الله عليه
وسلم قَالَ: ((الثُلُثُ
كَبِيرٌ
((أَوْ
كَثِيرٌ)))).
(Abdullah) bin Abbâs (r.a.)'dan; Şöyle demiştir: Halkın
(vasiyyetlerini) mallarının üçte birinden dörtte birine indirmelerini
arzularım. Çünkü Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem); «Sülüs (yâni malın
üçte biri vasiyyet için) büyüktür veya çoktur,» buyurdu.
AÇIKLAMA: Bu hadisi Buhari, Müslim ve Nesai de rivayet etmişlerdir. Nevevi bu
hadisin şerhinde: Bu hadis vasiyyet edilecek meblağın malın üçte birinden az
olmasının müstehablığına delalet eder. eumhurun görüşü de mirasçılar zengin
olsun fakir olsun vasiyyetin böyle olmasının müstehablığı istikametindedir.
Fakat bizim mezhebimiz (Şafii mezhebi> şudur: Mirasçılar zengin ise malın üçte
birini vasiyyet etmek müstehabtır, fakir iseler vasiyyet edilecek meblağın üçte
birden eksik olması müstehabtır. Ebu Bekir (r.a.)'ın ve Ali (r.a.)'ın
mallarının beşte birini, İbn-i Ömer (r.a.) ile İshak'ın mallarının dörtte
birini vasiyyet ettikleri rivayet olunmuştur. Malın altıda bir, onda bir gibi
oranlarda vasiyyetinin daha uygun olduğunu söyleyenler de vardır.
Ali (r.a.),
İbn-i Abbas (r.a.), Aişe (r.anha) ve başkalarından rivayet edildiğine göre
mirasçılan olup da malı az olan kimsenin vasiyyet etmesinin müstehab olduğunu
söylemişlerdir.
Yukarda da
belirttiğim gibi Hanefi mezhebinin görüşü bu hadise uygundur.
Malın üçte
birinin çokluğu ile kasdedilen mana hakkında gerekli bilgi 2708 nölu hadisin
izahı böhimünde anlatıldığı için tekrarlamaya gerek kalmadı. Üçte birinin
büyüklüğü de benzer manayı ifade eder. Resul-i Ekrem (Aleyhi's-salatü ve
's-selam)'in "Sülüs büyüktür veya. çoktur'' buyruğundaki tereddüd rayiye
aittir. Yani ya büyük kelimesi veya çok kelimesi kullanılmıştır.,