DEVAM: 23- AĞAÇLARIN
HARİMİ (NİN BEYANI) BABI
حدثنا
سَهْلُ بْنُ
أَبِي
الصُّغْدِيِّْ
ثنا مَنصُورُ
بْنُ
صُقَيْرٍ. ثنا
ثَابِتُ بْنُ مُحَمَّد
العَبْدِيُّ
عنِ ابْنِ
عُمَرَ؛ قَالَ:
قَالَ
رَسُولُ
اللهِ صلى
الله عليه
وسلم
((حَرِيمُ
النَّخْلَةِ
مَدُّ
جَرِيدِها)).
في الزوائد:
إسناده ضعيف.
(Abdullah) bin
Ömer (r.a.)'dan rivayet edildiğine göre Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve
Sellem) şöyle buyurdu, demiştir: «Hurma ağacının harimi onun dallarının
uzunluğu (kadar) dır.»
Not: Bunun
senedinin zayıf olduğu, Zevaid'de bildirilmiştir.
AÇIKLAMA: Bu babta rivayet olunan her iki hadisin de Zevaid türünden olduğu nottan
anlaşılmıştır. Avnü'l-Mabud yazarının beyanına göre Ubade (r.a.)'ın hadisini
Abdullah bin Ahmed Zevaidü'I-Müsned'de, Taberani de el-Kebir'inde uzun bir
metin halinde rivayet etmişlerdir.
Cerid:
Ceride'nin çoğuludur. Hurma dalları manasınadır. Sa'f da hurma dalları
manasınadır. İki kelime anlamı arasında şu fark vardır. Dallar üzerindeki hurma
yaprakları duruyor iken dallara Sa'f denilir. Yaprakları soyulmuş ise dallara
Cerid denilir.
Dalların
uzunluğundan maksad ağacın uzunluğudur. Bu hadisler mevat yani sahipsiz arazide
dikilen ağaçların harimi hakkındadır. Çünkü kişinin kendi mülkü ve arazisi içinde
diktiği ağaçlar için harim söz konusu değildir, çünkü arazi oİıun mülküdür.
Bundan önceki babın girişinde anlattığım gibi harim mevat arazide inşa edilen
ev, kazılan kuyu ve dikilen ağacın hak ve menfaatlerinin korunması için
sahibine tahsis edilen arazi parçasıdır. O parça onun tasarrufu altına girmiş
olur ve başkası ondan izin almadan ordan faydalanamaz.
Hadislerden
çıkarılan sonuç şudur: Bir adam mevat bir arazide iki üç adet ağaç diktiği
zaman her ağacın hariminin tesbiti için ağacın yerden tepesine kadar boyu
ölçülür. Ağacın boyu ne kadar ise onun çevresindeki araziden o kadarlık bölümü
onun harimi sayılır. Camiü's-Sağir haşiyesinde el-Hafni: Söz konusu harimin
hesaplanmasında kuyunun hariminin hesaplanması usulü uygulanır. Yani ağacın her
tarafında onun boyu kadar harimi vardır, der.
Ebu Davud da
Ebu Said-i Hudri (r.a.)'den şu mealde bir merfü hadis rivayet etmiştir: ''İki
adam bir hurma ağacının harimi konusundaki davayı Resulullah (s.a.v.)'e intikal
ettirdiler. Resul-i Ekrem (s.a.v.) ağacın (boyunun) ölçülmesini emretti. Ağaç
ölçüldü, boyunun yedi zira olduğu görüldü. Bir rivayete göre beş zira olduğu
görüldü. Resul-i Ekrem (s.a.v.) ağacın hartminin bu kadar olduğuna hükmetti...
Hanefi
mezhebine mensubalimler ağacın hariminin beş zira olduğuna hükmederek fıkıh
kitablannda nakledilen bir hadisi delil göstermişlerdir.