4- HAYVANI BOĞAZLARKEN
ALLAH'IN İSMİNİ ANMAK BABI
حدّثنا
عَمْرُو بْنُ
عَبْدِ اللهِ.
حدّثنا وَكِيعٌ
عَنْ
إِسْرَائِيلَ،
عَنْ
سِمَاكٍ، عَنْ
عِكْرِمَةَ،
عَنِ ابْنِ
عَبَّاسٍ
((إِنَّ
الشَّيَاطِينَ
لَيُوحُونَ
إِلَى أَوْ
لِيَائِهِمْ))
قَالَ: كَانُوا
يَقُولُونَ:
مَاذُكِرَ
عَلَيْهِ
اسْمُ اللهِ
فَلاَ
تَأْكُلُوا.
وَمَالَمْ
يُذْكَرِ
اسْمُ
عَلَيْهِ
فَكُلُوهُ. فَقَالَ
اللهُ عَزَّ
وَجَلَّ
((وَلاَ تَأْكُلُوا
مِمَّا لَمْ
يُذْكَرِ
اسْمُ اللهِ
عَلَيْهِ)).
İbn-i Abbâs
(r.a.)'dan rivayet edildiğine göre: Kendisi; "Ve şüphesiz şeytanlar
dostlarına fısıldarlar,'' âyeti hakkında şöyle demiştir: Müşrikler (şeytanların
onlara fısıldamalarına atfen) diyorlardı ki: Üzerine Allah'm ismi anılan
kesilmiş hayvanları (Allah'a hürmeten) yemeyiniz ve üzerine Allah'ın ismi
anılmayan hayvanları yeyiniz. Bunun üzerine Allah (Azze ve Celle) buyurdu ki:
Üzerine Allah'ın ismi anılmayan hayvanları yemeyiniz.[En-Am 145]
AÇIKLAMA: Bu hadlsin benzerini Ebu Davud da rivAyet etmiştir. Müellifimizin
rivayetine göre şeytanlar müşriklere fısıldayarak : Üzerine Allah'ın ismi
anılarak boğazlanan hayvan etini yemek Allah'a karşı beslenmesi gereken saygı
ve terbiyeye aykırıdır. Bu itibarla böyle bir hayvanın etini yememek lazımdır.
Fakat üzerine Allah'ın ismi anılmayan hayvan etini yemekte Allah'a karşı bir
saygısızlık söz konusu olmadığı için bir sakınca yoktur, derlerdi. Müşrikler de
bu noktadan hareketle müslümanlarla tartışırlardı. Bunun üzerinde Allah Teala:
''Ve üzerine Allah'ın ismi anılmayan hayvanları yemeyiniz'' mealindeki ayeti
indirdi.
Hadiste yazılı
ilahi emirler En'am süresinin 121 ayetinden birer parçadır. Ayet'in tamamının
meali şöyledir: ''Ve üzerine Allah'ın adının anılmadığı hayvanları yemeyiniz.
bunu yemek fısk (isyan) dır. Şeytanlar da şüphesiz sizinle tartışmalan için
dostlarına fısıldarlar ve eğer (Allah'ın haram kıldığı şeyi helal saymak
husüsunda) onlara uyarsanız, şüphesiz siz müşrik olursunuz.
Hadisin ravisi
İbn-i Abbas'a göre bu ayetin .Üzerine Allah'ın ismi anılmadığı hayvanları
yemeyiniz- hükmü; murdar hayvanlar, boğularak ölen hayvanlar ve murdar hükmünde
olan hayvanlar hakkında'dır.
Ata'ya göre ise
bu hüküm müşriklerin putların adlannı anarak boğazladıklan hayvanlar
hakkındadır.
Hadiste geçen
''Üzerine Allah'ın ismi anılan hayvanları yemeyiniz ve üzerine Allah'ın ismi
anılmayan hayvanları yeyiniz'' sözünü müşriklere ait olarak terceme ettim. Bu
sözün müşriklere vesvese eden şeytanlara ait olması da muhtemeldir.
Yukarda meali
yazılı ayetin zahirine göre üzerine Allah'ın ismi anılmadan boğazlanan hayvanın
eti yenilmez. Bunu boğazlayan kişi müslüman da olsa hüküm budur. Ancak Ayet-i
Kerime'nin iniş sebebi ve bu konuda buyurulmuş 3174 nolu hadis ile benzeri
hadisler de dikkate' alınarak\ besmelesiz kesilen hayvan etinin yenilmesi
husüsunda ilim adamları değişik görüşler beyan etmişlerdir. Şöyle ki:
1. Hanefiler,
Ata, Tavüs ve Hasan-i Basri'ye göre hayvanı boğazlarken bile bile Allah'ın
ismini anmayı terkeden kişinin kestiğinden yenilmez. Fakat adam Bismillah
demeyi unutarakboğazlarsa kestiğinin eti yenilir. Malik ve Ahmed'in meşhur
görüşleri de böyledir. Bunların delili bu ayetin zahir olan hükmüdür.
2. Şafiiler'e
göre boğazlarken Bismillah demek, şart değil, müstehabtır. Besmele çekmeyi
kasden veya unutarak terketmek arasında bir fark yoktur. Ahmed'den de böyle bir
rivayet vardır. Bunların delillerinden birisi 3174 nolu hadistir.
3. İbn-i Omer,
Nafi. Şa'bi ve İbn-i Sirin'e göre boğazlarken Bismillah demek şarttır. Bir kimse
kasden veya unutarak besmelesiz boğazlarsa onunkestiği hayvanın eti yenilmez.
Ahmed'den böyle bir görüş de rivayet edilmiştir. Ebu Sevr ile Davud-i Zahiri de
bu görüşü tutmuşlardır. Şafiiler'den Ebu Feth et-Taide bu görüşten yana
çıkmıştır. Bu grub da mezklir ayetin zahirine delil göstermişlerdir.