9- ETİ YENEN EVCİL
HAYVANLARDAN KAÇAN (VE YAKALAYIP BOĞAZINDAN KESİLMESİ MÜMKÜN OLMAYAN) IN
KESİLMESİ (USÜLÜNÜN BEYANI) BABI
حدّثنا
مُحَمَّدُ
بْنُ عَبْدِ
اللهِ بْنِ نُمَيْرٍ.
حدّثنا
عُمَرُ بْنُ عُبَيْدٍ،
عَنْ سَعِيدِ
بْنِ
مَسْروقٍ، عَنْ
عَبَايَةَ
بْنِ
رِفَاعَةَ،
عَنْ جَدِّهِ
رَافِعِ بْنِ
خَدِيجٍ؛
قَالَ: كُنَّا
مَعَ النَّبِيِّ
صلى الله عليه
وسلم فِي
سَفَرٍ. فَنَدَّ
بَعِيرٌ.
فَرضمَاهُ
رَجُلٌ
بِسَهْمٍ.
فَقَالَ
النَّبِيُّ
صلى الله عليه
وسلم
((إِنَّ لَهَا
أَوَابِدَ
((أَحْسَبُهُ
قَالَ))
كَأَوَابِدِ
الْوَحْشِ.
فَمَا
غَلَبَكُمْ
مِنْهَا
فَاصْنَعُوا
بِهِ هكَذَا)).
Râfi bin Hadîc
(r.a.)'den; Şöyle demiştir: Biz bir yolculukta (Huneyn savaşı dönüşünde) Nebi
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in beraberinde idik. Bir deve kaçtı. (Onu
yakalamaya gidenleri âciz bıraktı). Bunun üzerine bir adam ona bir ok attı.
(Allah, deveyi o okla öldürdü). Sonra Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
«Şüphesiz bu (eti yenen evcil) hayvanların şaşılacak huyları vardır.»
AÇIKLAMA: Bu hadisi Kütüb-i Sitte sahibIeri, Malik Ahmed ve
Şafii rivayet etmişlerdir. Bazı rivayetlerdeki metin uzuncadır.
Hadiste geçen
"Evabid" kelimesi Abide'nin çoğuludur. Abide firar eden. kaçan hayvan
demektir. Bu kelime şaşılacak huy ve davranışlar manasına da yorumlanabilir ki,
burada bundan maksad yabani hayvan gibi kaçmak huyudur.
Tirmizi'nin
şerhinde Tuhfe yazan: "Behimelerden ka'.-an olursa ona böyle muAmele
ediniz,. buyruğundan maksad şudur: Eti yenen evci! hayvanlardan. yani; deve.
sığır, davar ve tavuklardan firar edip kaçan olursa öldürme bakımından yabani
av gibi olur. Kesilmesi zaruri kesilme nevinden sayılır, ihtiyari nevinden
sayılmaz. Artık böyle bir hayvanın vücudunun her tarafı boğazlanma yeridir.
Boğazından kesilmesi şartı yoktur. Şerhü's-Sünne'de deniliyor ki: Bu hadisten
şu hüküm çıkar: Evcil hayvan kaçtığı zaman. y-akalanıp normal biçimde
boğazlanmasına güç yetmezse yakalanıp boğazlanmasına güç yetilmeyen av gibi.
vücudunun her tarafı kesme yeri sayılır. Keza bir deve başı üstünde bir kuyuya
düşüp de boğazından kesilmesine güç yetilmediği zaman, vücudunun herhangi bir
tarafına vurulup öldürülür ve eti yenilir" diye bilgi vermektedir.
El-Hafız da bu
hadisin hükmü ile ilgili olarak: İbnü'l-Münzir ve başkası bu hadisten çıkan
hükmü Cumhurdan nakletmişlerdir. Malik ve el-Leys Cumhüra muhalif kalmışlardır.
Said bin el-Müseyyeb ile Rebia'dan da böyle muhalif kaldıkları rivayet
edilmektedir. Bunlar: Ne evciı, ne de yabani bir hayvanın eti böyle öldürmekle
helalolmaz. Mutlaka boğazından kesilmesi gerekir, demişlerdir. Cumhürun delili
Rafi (r.a.)'ın bu hadisidir, diye bilgi verir.
Tuhfe yazarı
yukardaki nakilleri yaptıktan sonra: Ben derim ki doğru görüş cumhurunkidir.
eler. Bu arada başka deliller de verir.
Ebü Hanife,
Şafii. Ahmed, OÜvüd, el-Müzeni ve bir çok tabii, böyle hükmeden Cunıhüra
dtihildir. Sahabilerden İbn-i Mes'ud, Ali. İbn-i Abbas ve İbn-i Omer (r.a.) de
böyle hükmetmişlerdir.
Cumhürun
delillerinden birisi de biraz sonra terceme edeceğimiz Ebü'l-UŞer'a hadisidir.