12- MÜSHİL İLACI BABI
حدّثنا
أَبُو بَكْرِ
بْنُ أَبِي
شَيْبَةَ. حدّثنا
أَبُو
أُسَامَةَ
عَنْ عَبْدِ
الْحَمِيدِ
بْنِ
جَعْفَرٍ،
عَنْ
زُرْعَةَ
بْنِ عَبْدِ
الرَّحْمنِ،
عَنْ مُوْلىً
لِمَعْمَرٍ
التَّيْمِيِّ،
عَنْ
مَعْمَرٍ
التَّيْمِيِّ،
عَنْ أَسْمَاءَ
بِنْتِ
عُمَيْسٍ؛
قَالَتْ:
قَالَ لِي
رَسُولُ
اللهِ صلى
الله عليه
وسلم: ((بِمَاذَا
كُنْتِ
تَسْتَمْشِينَ؟))
قُلْتُ:
بالشُّبْرُمِ.
قَالَ
((حَارٌّ
جَارٌّ)) ثُمَّ
اسْتَمْشَيْتُ
بِالسَنَى
فَقَالَ ((لَوْ
كَانَ شَيْءٌ
يَشْفِي مِنَ
الْمَوْتِ،
كَانَ
السَّنَى.
وَالسَّنَى
شِفَاءٌ مِنَ
الْمَوْتِ)).
Esma bînt-i Umeys
(r.anhâ)'dan; Şöyle demiştir: Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem), bana:
-Sen ishal olmak için hangi ilâcı kullanırdın?» buyurdu. Ben: Şübrüm (denilen bitki), dedim.Resûl-i Ekrem
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
«O,
şiddetli ishal yapar» buyurdu. Sonra ben ishal için sina meki kullandım. Bunun
üzerine Resûl-i Ekrem (Sallallahu Aleyhi ve Sellem): «Eğer herhangi bir şey
ölüme şifâ olsaydı sinameki olurdu, sinameki ölüme şifâ olacaktı» buyurdu.
AÇIKLAMA: Bu hadisi Tirmizi. Hakim ve Ahmed de rivayet etmişlerdir. Bu babm
başlığmda geçen Meşiyy ile hadisin metninde geçen bazı kelimeleri açıklayalım:
Meşiyy : İshal
olmak için kullanılan ilaç demektir. İstimşa da ishalalmayı istemek ve bu
maksadla ilaç kullanmaktır.
Şübrüm: İshal
olmak için kullanılan bir bitkidir. Mercimeğe benzer tanecikleri vardır. Kökü
süt ile doludur. Yaprağı, kökü ve sütü müshildir. Bir kavle göre Şübrüm yavşan
denilen bitkinin bir nevidir.
Sena:
Sinamekidir.
Tuhfe yazarı:
Şübrüm çok fena ishale sebebiyet verdiğinden dolayı tabibler bunu kullanmamayı
tavsiye ederler. El-Cezeri, en-Nihaye'de: Şübrüm, nohuta benzer taneleridir.
Pişirilip tedavi için suyu içilir. Bir kavle göre yavşan denilen bitkinin bir
nevidir, demiştir .
El-Hafız
İbnü'l-Kayyim. hadisin;....... ifadesiyle ilgili olarak şöyle demiştir: Bu
ifade ile kasdedilen ilacın Şübrüm denilen ilacın şiddetli ishale sebebiyet
vermesidir. ''Carrün" kelimesi; "Harrün" kelimesinin te'kidi
mahiyetindedir. Arap dilinde buna benzer ifadeler te'kid maksadıyla kullanılır.
Mesela "Hasan besen, "Hasan kasan" ve "Şeytan leytan"
buna birer örnektir. Mamafih Carrün kelimesinin bir anlamı da vardır: Çekici
olan. değdiği şeyi çekip götüren. Müshil ilaç; mide ve barsaklardaki şeyi çekip
götürdüğünden dolayı Şübrüm denilen bitkiye çekici denilebilir, diye bilgi
vermiştir.
Türkçemizde de
bu nevi te'kidler kullanılır. Mesela "Kalem malem", ''Ev mev"
buna örnek gösterilebilir .
.