DEVAM: 7- iÇKi TİCARETI
BABI
حدّثنا
أَبُو بَكْرِ
بْنُ أَبِي
شَيْبَةَ. حدّثنا
سُفْيَانُ
عَنْ عَمْرِو
بْنِ دِينَارٍ،
عَنْ
طَاوُسٍ،
عَنِ ابْنِ
عَبَّاسٍ؛ قَالَ:
بَلَغَ
عُمَرَ أَنَّ
سَمُرَةَ
بَاعَ خَمْراً.
فَقَالَ:
قَاتَلَ
اللهُ
سَمُرَةَ. أَلَمْ
يَعْلَمْ
أَنَّ
رَسُولَ
اللهِ صلى
الله عليه
وسلم قَالَ: ((لَعَنَ
اللهُ
الْيَهُودَ.
حُرِّمَتْ
عَلَيْهِمُ
الشُّحُومُ،
فَجَعَلُوهَا
فَبَاعُوهَا)).
İbn-i Abbâs
(r.a.)'dan rivayet edildiğine göre: Semûre (r.a.)'ın bir mikdar içki sattığı
haberi Ömer (bin el-Hattab) (r.a.)'a ulaştı. Bunun üzerine Ömer (r.a.):
Yazıklar olsun Semûre'ye. Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in şöyle
buyurduğunu Semûre bilmedi mi?
«Allah
yahûdîlere la'net etsin. Onlara (büyük ve küçük baş hayvanların) iç yağları
(nın yenmesi) haram kılındı da onlar bunu eritip sattılar.»
AÇIKLAMA: Bu hadisi Buhari, Müslim ve Beyhaki de rivayet etmişlerdir.
El-Hafız.
el-Fetih'te bu hadisin izahı bölümünde özetle şu bilgiyi verir: ''İbnü'l-Cevzi,
Kurtubi ve başkalarının dediğine göre Semüre (r.a.)'ın içki satması meselesi
hakkında üç görüş beyan edilmiştir:
1. Semüre
(r.a.), söz konusu içkiyi Ehl-i Kitab olan gayri müs1imlerden cizye denilen
vergi yerine teslim almış ve onlara satmıştır. Semüre böyle yapmakta bir
sakınca olmadığını sanmıştı. İbnü'l-Cevzi bu arada şöyle der: Eğer Semüre böyle
yapmayıp da onlara: Siz içkinizi satın da bedelini vergi olarak verin, deseydi
uygun olurdu, çünkü bu takdirde kendisi haram kılınan bir işleme girişmiş
olmazdı, der.
2. Hattabi:
Muhtemelen Semüre (r.a.) gayri müslimlerden vergi olarak aldığı üzüm şirasını,
şarap yapan kimselere satmış. Çünkü üzüm şirasına da Hamr denilir. Nasıl ki
üzüme, Asir denilir. Halbuki Asir. şira demektir. İçki satmanın haramlığı hükmü
her tarafa yayıldıktan sonra Semüre (r.a.)'ın içki satması düşünülmez, böyle
bir şey yapması sanılmaz. O, olsa olsa üzüm şi rasını içki imal edene satmış
olabilir, der.
3. Şu ihtimal
da vardır: Semüre (r.a.), şarabı, şirkeye dönüştürdükten sonra sirke olarak
satmıştır. Şarabı sirkeleştirmek, yani bir müdahale neticesinde sirkeye
dönüştünnek onu helal etmez. Ömer (r.a.) bu görüşte idi. İlim ehlinin çoğunluğu
da bu görüştedir. Semüre (r.a.) ise bunun caiz olduğu kanısında olmuş olabilir.
Nitekim bazı ilim adamları bu görüştedir. Yani şarap kendiliğinden sirkeye
dönüştüğü zaman helal olduğu gibi bir müdahale neticesinde sirkeye
dönüştürülmesi halinde de helalolur.
Kurtubi ve
İbnü'l-Cevzi yukardaki görüşlerden birincisine taraftar olmuşlardır.
Hadiste yahüdilere
büyük baş ve küçük baş hayvanların iç yağlannın haram kılındığı hükmüne işaret
edilmektedir. Bu hüküm En'am süresinin 146. ayetiyle sabittir. YahüdiIerj
kendilerine hayvanın iç yağlarını yemeleri haram kılınınca bunun hilesine
kaçarak yağlan eritip satma yolunu tutmuşlar ve bu hileye başvurmalan nedeniyle
lanetlenmişlerdir. Bir müslümanın içmesi haram olan içkiyi satması da böyledir.
Hz. Ömer
(r.a.)'ın; ........... sözü Semure (r.a.)'a bir beddua veya lanetleme anlamında
değil, bir öfke ifadesidir. Araplar bu sözü öfke anlamında kullanırlar.
HADİSTEN ÇIKAN
HÜKÜMLER
1. Hatalı
hareket eden müslümanları yermek ve onlara kızmak meşrüdur.
2. Haram olan
bir şeyi hileli yollarla helal etmeye çalışmak batıl ve geçersizdir, yasaktır.
3. İçki satışı kesinlikle
haramdır. İbnü'l-Münzir ve başkası bu hususta icma bulunduğunu nakletmişlerdir.
4. Haram olan
bir şeyin bedeli ve karşılığı da haramdır.
5. Müslümanın
gayrimüslim kimseye içki satması haramdır.
6. Birbirine
benzeyen meseleler arasında mukayese yapmak ca.izdir.
EI-Fetih'ten
yapılan nakil burada bitti.
Bu hadisin bir
benzeri 2167. numarada geçmiştir. Orada da gerekli bilgi verilmiştir.