23- MAZERETLER(İN
KABULÜ) BABI
حدّثنا
عَلِيُّ بْنُ
مُحَمَّدٍ.
حدّثنا وَكِيعٌ.
حدّثنا
سُفْيَانُ
عَنِ
جُرَيْجٍ،
عَنِ ابْنِ
مِينَاءَ،
عَنْ
جَوْذَانٍ؛
قَالَ قَالَ
رَسُولُ
اللهِ صلى
الله عليه وسلم
((مَنِ
اعْتَذَرَ
إِلَى
أَخِيهِ
بِمَعْذِرَةٍ،
فَلَمْ
يَقْبَلْهَا،
كَانَ
عَلَيْهِ مِثْلُ
خَطِيئَةِ
صَاحِبِ
مَكْس)). حدّثنا
مُحَمَّدُ
بْنُ
إِسْمَاعِيلَ.
حدّثنا
وَكِيعٌ عَنْ
سُفْيَانَ،
عَنِ ابْنِ
جُرَيْجٍ،
عَنِ
الْعَبَّاسِ
بْنِ عَبْدِ
الرَّحْمنِ
((هُوَ ابْنُ مِينَاءَ))،
عَنْ
جَوْذَانٍ،
عَنِ
النَّبِيِّ
صلى الله عليه
وسلم،
مِثْلَهُ.
في الزوائد:
رجاله ثقات
إلا أنه مرسل.
قال أبو حاتم:
جوذان هذا
ليست له صحبة
وهو مجهول.
Cevzan (el-Kufi)
(r.a.)'den rivayet edildiğine göre Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle
buyurmuş demiştir: «Kim bir mazeretinin kabulünü (din) kardeşinden talep ederde
kardeşi o mazereti kabul etmezse onun üzerinde meks sahibinin günahı kadar
vebal olur.»
Bize Muhammed bin
İsmail de aynı senedle bunun mislini Cevzan aracılığıyla Nebi (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem)'den rivayet etmiştir.
Not: Zevaid de
şöyle denilmiştir: Bu hadisin senedindeki raviler güvenilir zatlardır. Fakat
hadIs mürseldir. Çünkü Ebu Hatim: Bu Cevzan. sahabi değildir ve mechuldür.
demiştir.
AÇIKLAMA: Hadiste geçen "Meks sahibi" Camiü's-Sağir şerhinde el-Azizi
tarafından şöyle açıklanır: Meks sahibi o kimsedir ki, yanından geçen tüccar
kervanından öşür adı altında bir miktar para - mal alır. Allah'ın zenginlere
farz kıldığı öşürü usülüne uygun olarak alanlara gelince, bu işlem güzel ve iyi
bir seydir. Bu mesele fıkıh kitabIarında anlatılmıştır.
Meks denilen
çıkar sağlayana. makis ve aşir de denilir. Bu tür kazanç haram olduğu gibi din
kardeşinin samimi ve meşrü mazeretini kabul etmek mümkün iken reddetmek de bu
hadise göre günahtır.
Sindi: Bu
hadis, beyan edilen mazeretin yalan olduğunun bilinmemesi ve ortada bir
hıyanetin bulunmaması haline mahsus olabilir. Böyle bir durumda mümkün ise
müslümanın mazeretini kabul etmek uygun alanıdır. der. Şu halde ıleri sürülen
mazeretin uydurma olduğu ve bir hıyanetin yapıldığı bilindiği zaman ileri
sürülen mazereti kabul etmemelde bir sakınca yoktur.