DEVAM: 17- HAYA
(UTANMA) BABI
حدّثنا
إِسْمَاعِيلُ
بْنُ مُوسى.
حدّثنا هُسيْمٌ
عَنْ
مَنْصُورٍ،
عَنْ
الْحَسَنِ،
عَنْ أَبِي
بَكْرَة؛
قَالَ: قَالَ
رَسُولُ اللهِ
صلى الله عليه
وسلم
((الْحَيَاءُ
مِنْ الإِيمَانِ،
وَالإِيمَانِ
فِي
الْجَنَّةِ. وَالْبَذَاءُ
مِنَ
الْجَفَاءِ.
وَالْجَفَاءُ
فِي
النَّارِ)).
في الزوائد:
رواه ابن حبان
في صحيحه.
وقول الدارقطنيّ:
إن الحسن لم
يسمع من أبي
بكرة - الجواب
عنه أن
البخاريّ
احتجّ في
صحيحه برواية
الحسن عن أبي
بكرة أربعة
أحاديث. وفي
مسند أحمد
ومعجم
الطبرانيّ
الكبير التصريح
بسماعه من أبي
بكرة، في عدة
أحاديث. والمثبت
مقدّم على
النافي.
Ebu Bekre
(r.a.)'den rivayet edildiğine göre; Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)
şöyle buyurdu, demiştir: Haya (utangaçlık) imândan (bir parça) dır. İman
(sahibi) de cennettedir. Hayâsızlık (ve bundan dolayı yapılan çirkin konuşma)
ise cefâ'dan (bir parça) dır. Cefâ (eden) de ateştedir.
Not: Zevaidde
şöyle denilmiştir: Bu hadisi İbni Hibban da kendi sahihinde rivayet etmiştir.
Darekutni'nin: Ravi el-Hasan, Ebu Bekre'den hadis işitmemiştIr, diye söylediği
söze cevap şudur: Buhari, kendi Sahih'inde dört hadisle el-Hasan'ın Ebu
Bekre'den olan rivayetini hüccet saymıştır. Ayrıca Ahmed'in Müsned'inde ve
Taberam'nin el-Mu'cemü'l-Kebir'inde el-Hasan'ın Ebu Bekre'den hadis işittiği,
bir kaç hadis bölümünde açıkça belirtilmiştir. Bir ravinin diğer bir raviden
hadIs işittiğini söyleyenin sözü, işitmedi, diyenin sözünü takdim ve tercih
edilir. Bu bir kuraldır.
AÇIKLAMA: Zevaid türünden olan bu hadisin benzeri Buhari'nin
el-Edebu'l-Müfred'inde, Ayrıca Hakim ve Bayhaki'nin rivayet ettikleri Tuhfe'de
bildirilmiştir. Tirmizi, Ahmed, İbni Hibban, Hakim ve Bayhaki'nin bu hadisin
mislini Ebu Hureyre (r.a.)'den rivayet ettikleri de Tuhfe'de ifade edilmiştir.
Hadiste geçen
"Beza" kelimesini Tuhfe yazarı şöyle tarif etmiştir: Beza: Hayasızlık
ve bundan doğan çirkin laflar ve kötü huylar, demektir. Sindi de Beza
kelimesini çirkin laf etmek, diye açıklamıştır. Çirkin laf etmek bilindiği gibi
hayasızlıktan kaynaklanır. çünkü haya ve utanma duygusuna sahip bir kimse
çirkin laf etmez.
Cefa: Beşeri
münasebetlerde kaba hareket etmek, sert huylu olmak, katı yüreklilik,
vefasızlık ve kötü muamele etmek anlamlarına gelir. Cefa kelimesinin dilimizde
eziyet etmek anlamında kullanılması kanaatımca bu anlamlardan kaynaklanır. Cefa
kelimesinin yukarda sıralanan manalarını içeren özlü bir kelimeyi bulamadığım
için tercemede aynen kullanmayı tercih ettim. Cefa. kelimesini bir nevI eziyet
etmek olarak terceme etmek de pek hatalı sayılmaz .