GIYBET الْغِيبَةِ

Allah'a ve Rasülüne itaat edin. Birbirinizle çekişmeyin. Sonra korkuya kapılırsınız, gücünüz gider. Bir de sabredin. Şüphesiz Allah sabredenlerle beraberdir. (Enfal, 46) [Tefsiri]

Gıybet - Gıybetin Ağır Vebali - Gıybetin Sınırları - Gıybet Büyük Günahlardandır ve Gıybetten Dolayı Helallik istemek - Açıktan Açığa Günah işleyen Fasık'ın ve Benzerlerinin Gıybeti - Tiksinti Veren Örnek ve Allah'tan Korkmak (Hucurat 12)

İnsanları arkadan çekiştiren, yüzlerine karşı onlarla alay eden her kişinin vay haline ki! (Humeze 1)

Gıybet - Müslüman Birinin Onuruna Dil Uzatmanın Vebali Konusundaki Rivayetler (Şuabu’l-İman)

ORUÇLU ĞIYBET YAPARSA (Müsned-i Hanbel)

BUHARİ’DE: GIYBET

EBU DAVUD’DA: GIYBET

[-KURTUBİ-el-Camiu li Ahkami’l-Kur’an]

Müslümanın Sakıncalı Gördüğü Hususlarda Kardeşini Uyarması ve Gıybetin Sınırı:

Dedi ki: ''Oğulcağızım rüyanı kardeşlerine anlatma. Sonra sana bir tuzak kurarlar. Çünkü şeytan insanın apaçık bir düşmanıdır. (Yusuf 5)

Açıklama: Bu ayet-i kerimede müslüman bir kimsenin, müslüman bir kardeşini, hakkında korktuğu şeyden sakındırmasının mübah olduğuna ve bunun gıybetin kapsamına girmediğine delil vardır. Çünkü Ya'kub (a.s), Hz. Yusuf'u rüyasını kardeşlerine anlatmaktan sakındırmış, ona bir kötülük yapabilecekleri konusunda uyarmıştır.

Yine bu ayet-i kerimede kıskançlık, hile ve tuzak şeklinde zarar vereceğinden korkulan kimselerin huzurunda nimeti açığa vurmaktan vazgeçmenin caiz olduğuna da delil vardır. Nitekim Peygamber (s.a.v.) de şöyle buyurmuştur: "İhtiyaçlarınızın başarıya ulaşmasını sağlamak için gizliliğin yardımını alınız. Çünkü herbir nimet sahibi kıskanılır."

Yine bu ayet-i kerimede Hz. Ya'kub'un rüya yorumunu çok iyi bildiğine açık bir delil vardır. Çünkü Hz. Ya'kub -bu hususta kendisi herhangi bir şeye aldırmaksızın- Hz. Yusuf'un kardeşlerine üstün geleceğini bilmişti. Çünkü kişi oğlunun kendisinden daha hayırlı olmasını arzu eder, fakat kardeş aynı şeyi kardeşi için istemez. Yine bu, Hz. Ya'kub'un oğullarının Hz. Yusuf'u kıskandıklarını ve ona karşı içlerinde buğz beslediklerini farketmiş olduğunu göstermektedir. O bakımdan Hz. Yusuf'a rüyasını bu rüyanın kalplerine yer ederek onu öldürmek için bir hileye başvuracaklarından korktuğu için kardeşlerine anlatmamasını söylemişti. Hem bundan, hem de onların Hz. Yusuf'a yaptıklarından, kardeşlerinin o sırada henüz peygamber olmadıklarının delili vardır.

Taberi'nin, İbn Zeyd'e mektubunda ise bunların peygamber oldukları nakledilmektedir. Ancak peygamberlerin dünyevi sebepler dolayısıyla kıskançlık, babalarına karşı gelmeleri, mü'mini ölüme maruz bırakmak, onu öldürmek için komplo hazırlamak gibi hususlardan uzak ve masum olduklarına dair kat'i hüküm bu görüşü reddetmektedir. Kardeşlerinin o sırada peygamber olduklarını söyleyenlerin görüşleri önemsenemez. Bununla birlikte aklen herhangi bir peygamberin yanılması imkansız değildir. Şu kadar var ki böyle bir yanılma (kabul edilirse) pek çok büyük günahı bir arada toplamaktadır. Müslümanlar ise peygamberlerin büyük günahtan korunmuş (masum) olduklarını icma ile kabul etmişlerdir. Ancak daha önceden de geçtiği gibi ve ileride de geleceği üzere küçük günahlar konusunda farklı görüşleri vardır.