İBN MACE

AHKAM

Ahkam: Hüküm'ün çoğuludur. Bu kitabda hüküm vermenin usulü, adabı ve şartları gibi bazı önemli yönleri ile hüküm veren hakim ve diğer yetkilileI'le ilgili adab, şartlar ve benzeri durumlar hakkında gelen hadisler rivayet edilmektedir. Hüküm ve Kada' kelimelerinin manaları aynidir. Bu iki kelime Arab dilinde değişik manalarda kullanılır. Şer-i Şerif'te ise: Devlet yetkilisince verilen ve uyulması mecbüri olan dini karardır. Bu karar, ilgilileri bağlayıcıdır ve dini esaslara dayalıdır. Devlet tarafından yetkili kılınan hakim veya idarecinin verdiği bu karar geçerlidir. Avnü'l-Mabiid yazarı başka tarifleri de nakletmiştir. Bunlardan birisi şöyledir: Özel veya tüzel kişilere ait muayyen olaylar hakkında Şer'i Şerif'e uygun ve bağlayıcı sözlü veya yazılı karara Kada denilir. Eş-Şirbini de el-Ikna'da: Kada kelimesi Arab dilinde bir şeyi sağlamlaştırmak, tamamlamak, yerine getirmektir. Şer-i Şerif'te ise iki veya daha fazla hasımlar arasındaki husümeti ve anlaşmazlığı Allah'ın hükmü ile hal ve çözümlemektir, demiştir. el-Ayni de: Kada, husümetleri halletmektir, demiştir. Yukarda anlatılan şer'i hüküm ve kada'yı veren zata Kadı ve Hakim denilir. Ekseriyetle böyle hükümleri vermekle meşgul olanlara bu ünvanlar verilir. Devletin tevdi ettiği görevlerin çoğu başka konulara yönelik olmakla beraber bazı ihtilafların ve nizaların halli görevini üstlenmiş olan devlet yetkililerinin verdikleri ve Şer-i esaslara uygun hükümler de bu terimin kapsamına dahildir.

1- KUDAT (=KADILAR) IN DURUMLARININ ANLATILDlĞI BAB

2- ZULÜM VE RÜŞVET HAKKINDAKİ ŞİDDETLİ TEHDİD BABI

3- HAKİM İCTİHAD EDER (OLANCA GÜCÜYLE HAKKI ARAR) VE İSABETLİ KARAR VERİR, BABI

4- HAKİM SİNİRLİ BİR HALDE İKEN HÜKÜM ETMEZ, BABI

5 - HAKİM'İN KARARI HİÇ BİR HARAMI HELAL ETMEZ VE HİÇ BiR HELALİ HARAM ETMEZ, BABI

6- KENDİSİNE AİT OLMAYAN BİR ŞEYİ İDDİA EDİP UĞRAŞAN ADAM (HAKKINDA GELEN HADİSLER) BABI

7- ŞAHİD DAVACI'YA, YEMİN DE DAVALI'YA DÜŞER, BABI

8- BİR MAL KOPARMAK İÇİN YALAN YERE YEMİN EDEN'İN (VEBALİNİ BEYAN EDEN HADiSLER) BABI

9- HAKLARIN (BATILDAN) AYıRD EDİLDİĞİ MAKAMLARDA (EDİLEN) YEMİN BABI

10- EHL-İ KİTAB'A (YANİ HIRİSTİYAN VE YAHUDİLER) ETTİRİLEN YEMİN (ŞEKLİNİN BEYANI) BABI

11- İKİ AYRI ADAM BİR MAL'IN KENDİSİNİN OLDUĞUNU İDDİA EDERLER (YANİ BİRİSİ: BU MAL BENİMDİR, DER. DİĞERİ: HAYIR SENİN DEĞİL BENİMDİR, DER). VE HİÇ BİRİSİNİN ŞAHİDİ YOKTUR, BABI

12- ÇALINMIŞ OLAN BİR MALINI SATIN ALAN KİMSENİN ELİNDE BULAN ADAMlIN HAKKINI BEYAN EDEN HADİS BABI